|
Mehnat bozori bilan boq’liq savollar
|
|
|
|
|
|
U-Report BMT Taraqqiyot dasturining O'zbekistondagi Akselerator
laboratoriyasi bilan birgalikda yoshlar o'rtasida so'rov o'tkazdi.
So'rovning maqsadi: Yoshlarning mehnat bozori bilan
bog’liq umidlarini bilib olish.
Ma’lumotlar ishlatilishi: BMTTD
dasturlari va yoshlarni ish bilan ta'minlash masalalari bo'yicha tadbirlarni
rejalashtirishda.
So’rov geografiyasi: O'zbekistonning
barcha hududlari
So'rov ishtirokchilarining soni: 9000 o'rtiq U-Report
foydalanuvchilari.
|
SO’ROVNING
ASOSIY NATIJALARI:
1.
Respondentlarning 32%i hozir ish
qidirayotganini, yana 22% ishlamayotganini, lekin ishga kirishni
rejalashtirayotganini bildirgan. 2. "Universitet
talabalari" toifasidagi respondentlarning deyarli yarmi (46%i) ish
izlamoqda, yana 32%i ish boshlashni rejalashtirgan. 3.
Javoblarga ko'ra, respondentlarning 41%i o'z
mutaxassisligi bo'yicha ishlamaydi. 4. Respondentlarning
o'z mutaxassisligi bo'yicha ishlamasligining asosiy 5 sababi quyidagilar: 1) kam maosh (18%) 2) mutaxassislik bo'yicha ish yo'qligi (14%) 3) ish tajribasi yo'q (14%) 4) bilim yetarli emas (10%) 5) respondentlarning 25%i "Boshqa" variantini
tanlagan. 5. Geografik jihatdan,
Toshkentda respondentlarning qariyb 27%i maoshi pastligi sababli kasbi
bo'yicha ishlamasligini aytgan, xududlarda esa bu ko'rsatkich 17%ni tashkil
etadi. 6. Respondentlarning
36%i kelajakdagi kasbini tanlash uchun psixolog yordamiga extiyoji borligini aytgan.
Shu bilan birga, psixolog ish tanlashda yigitlarga (33%) qaraganda qizlarga
(39%) biroz ko'proq kerak. 7. Faqat 17% respondentlar o'z bilim va ko'nikmalarini yaqin
5-10 yil ichida mehnat bozori talablariga javob bermaydi deb hisoblaydilar
(Toshkentda bu ko'rsatkich 20% edi). 8. U-Reporterlarning javoblariga ko'ra, ish topishning eng ommabop
manbalari: 1) do'stlar va tanishlar (respondentlarning 30%) 2) ijtimoiy tarmoqlar (22%) 3) bo'sh ish o'rinlari uchun maxsus saytlar (10%) 4) oilaviy
aloqalar (10%). 9.
Ish haqida eng kam ma'lumot
manbalari, respondentlarning fikricha, bosma ommaviy axborot vositalari (1%),
ko'chadagi reklamalar (2%) va bo'sh ish o'rinlari yarmarkalari (4%) bo'lgan.
|
Butun O'zbekiston Respublikasi bo'yicha so'rovda 9968 U-Report ishtirokchilari qatnashdi. So'rov yoshlarning mehnat bozoridagi o'rni haqidagi umidlarga taalluqli bo'lgani uchun 7 yoshdan 35 yoshgacha bo'lgan respondentlar tanlab olindi. Shunday qilib, ushbu so'rovda ishtirok etganlar soni 9272 nafarni tashkil etdi.
Respondentlarning aksariyati Toshkent shahrida (13%), Andijonda (11%)
va Samarqand viloyatlarida (10%) bo'lgan. Eng kam respondentlar Sirdaryo (3%)
va Navoiy viloyatlarida (4%).
Respondentlarning jinsi nisbati bo'yicha ayollar 40% ni, erkaklar esa 60% ni tashkil qiladi.
Respondentlarning o'rtacha yoshi 22 yoshni tashkil
etdi. Shuni ham ta'kidlash joizki, yosh bo'yicha 27% respondentlar 8 yoshdan 18
yoshgacha. Respondentlar orasida eng
faollari 18 yoshdan 26 yoshgacha bo'lgan ishtirokchilar bo'lib, ular
ishtirokchilarning 49% ini tashkil etdi.
Respondentlarning qariyb 48%i shahar
yoki tuman markazida, 25%i qishloqda yoki tuman markazidan juda uzoqda
yashaydilar, deb javob berishdi. Shuningdek,
24% respondentlar tuman markazi yaqinida yashaydilar, deb javob berishgan.
Respondentlarning 34%i "Men universitetda o'qiyman" variantini tanlagan. 18%i universitet bitiruvchilari, 16%i maktabda o'quvchilari, 7%i maktabni tugatgan va 9%i kollej yoki o’rta maktabni tugatgan.
Respondentlarning 32%i hozirda ish qidirayotganini,
29%i ishlayotganini, 22%i hali
ishlamayotganini, lekin ishlashni rejalashtirayotganini bildirgan.
Shu bilan birga, javoblarning ta'lim darajasiga qarab taqsimlanishi katta farqlarga ega. Shunday qilib, universitetda
o'qiyotganlarning 46%i ish qidirmoqda va 32%i ishga kirishni
rejalashtirmoqda.
Kollej va litsey bitiruvchilarining 40%i ish izlamoqda, 35%i esa allaqachon ishlamoqda. Universitet bitiruvchilari orasida 63%dan ko'prog'i allaqachon ishga joylashgan va faqat 24%i ish izlamoqda.
Respondentlarning javoblariga ko'ra, 59%i o'z
mutaxassisligi bo'yicha ishlaydi, 41%i esa o'z mutaxassisligi bo'yicha ishlamaydi, deb
javob bergan.
Respondentlarning o'z mutaxassisligi bo'yicha ishlamasligining eng keng
tarqalgan 5 sababi:
1) kam maosh (18%)
2) mutaxassislik bo'yicha ish yo'q (14%)
3) ish tajribasi yo'q (14%)
4) bilim etarli emas (10%)
5) respondentlarning 25% "Boshqa" variantini tanlagan.
Boshqa
javoblar orasida:
- Istagan ish uchun kerakli ma’lumot yoq
- Men boshqa kasbga qayta o'qimoqchiman
- Bolalar borligi
- Ish yoq va boshqa javoblar.
Geografik nuqtai nazardan, Toshkentdagi respondentlarning 27% iga yaqini ish haqining pastligi sabab mutaxassisligi bo’yicha ishlamaydi, xududlarda esa bu ko'rsatkich 16% ni tashkil etadi. Shu bilan birga, hududlarda 14% respondentlar o'z mutaxassisligi bo'yicha ish yo'qligini qayd etishgan.
Respondentlarning qariyb 36%i bo'lajak kasbini tanlash uchun psixolog yordamiga extiyoj borligini, yana 54% zarurat yo’qligini bildirgan. Shu bilan birga, ish tanlashda psixolog yigitlarga (33%) qaraganda qizlarga (39%) biroz ko'proq kerak.
Faqat 17% respondentlar o'z bilim va ko'nikmalarini yaqin 5-10 yil ichida mehnat bozori talablariga javob bermasligiga ishonishadi. Toshkentda bu ko'rsatkich 20%ni, xududlarga (17%ni) nisbatan eng yuqori.
U-Reportyorlarning javoblariga ko'ra, eng mashhur
ish qidirish manbalari:
1) do'stlar va tanishlar (respondentlarning
30%)
2) ijtimoiy tarmoqlar (22%)
3) bo'sh ish o'rinlari uchun maxsus saytlar
(10%)
13% ish topish uchun boshqa usullardan foydalanishlarini
bildirgan, masalan,
· o'zi qidirishi
· kompaniyalarga o'zi borishi
·
ish haqiga
qarab qidirishi va h.k.
Shu bilan
birga, Toshkentda ish qidirish uchun eng
ommabop – saytlardir: respondentlarning 27%i bu variantni tanlagan bo'lsa, viloyatlarda
bu ko'rsatkich atigi 8% ni tashkil qiladi.
|
2019
yilda o'tkazilgan oldingi so'rov bilan taqqoslaganda, ijtimoiy tarmoqlar kabi
javoblar (2021 yilda 18% dan 22% gacha) oshdi, lekin bo'sh ish o'rinlari
yarmarkasi (bu yil 6% dan 5% gacha) va do'stlar va tanishlar (45% dan
30%gacha) kabi javoblar kamaydi.
|
Ish haqida eng kam
ma'lumot manbalari, respondentlarning fikricha, bosma ommaviy axborot vositalari (1%), ko'chadagi reklamalar (2%) va
bo'sh ish o'rinlari yarmarkalari (4%) bo'lgan.
Mehnat birjalari, shuningdek, Toshkent shahrida respondentlar orasida eng kam ommalashgan -
2%, viloyatlarda esa 9% respondentlar uchun ish olish bo’yicha manba hisoblanadi.
Izoh: So'rovnomalar
natijasida olingan ma'lumotlar YUNISEFning fikri yoki vakillik ma'lumotlari
emas, balki U-Reportning shu so'rovida ishtirok etgan respondentlarning
fikrlarini aks ettiradi.
