Nosog‘lom ovqat va ichimliklar reklamasi Sizga
qanday ta’sir qiladi? |
|
|
|
U-Report
UNICEF tashabbusi bilan O’zbekiston yoshlari o’rtasida onlayn so’rovnoma o’tkazdi
So
So’rovnoma maqsadi: Yoshlarning nosog‘lom oziq-ovqat marketingiga
qanchalik moyilligini va bu ularning xarid qilish odatlariga ta’sir qilishini
tushunish.
Ma’lumotlar UNICEFga reklamalar yanada mas'uliyatliroq
bo'lishini targ'ib qilishga yordam beradi.
So’rovnoma hududi: O’zbekiston Respublikasi ning barcha hududlari
So’rovnomada qatnashganlar soni: 2600
kishi
|
SO’ROVNOMADAN OLINGAN ASOSIY
XULOSALAR:
1. 42% ishtirokchilar o’tgan hafta mobaynida nosog’lom oziq-ovqat reklamasiga
har kuni duch kelganini va yana 20% tez-tez (4-5 marta
va ko‘proq) ko’rganini ta’kidlashdi.
2.
Nosog’lom oziq-ovqat reklamasiga
duch kelgan ishtirokchilar reklamaga duch kelgan top 5 manbani tanlashdi: 1)
TVda (23 %) 2)
Ijtimoiy tarmoqlarda (20%) 3)
Internetda (19%) 4)
Jamoat joylarida (16%) 5)
Do’konlarda (12%).
3.
Respondentlarning har
ikkinchisi (50%) bunday reklamalarda mashhur shaxslar yoki inflyuenserlar
borligini tasdiqlashdi.
4.
Qatnashchilar ushbu
reklamalarda kim yoki nimani ko’rganlarini quyidagicha bildirishdi: 1)
Mashhur shaxslar (aktyor,
estrada yulduzlari) – 44% 2)
Sportchilar – 23% 3)
Inflyuenserlar –
17% 4)
Boshqa – 8% 5)
Multfilm qahramonlari
– 8%.
5.
Respondentlarning faqat 22% ushbu
reklamalardan so’ng o’sha mahsulotni iste’mol qilish istagi uyg’onmasligini
ma’lum qildi, qolgan ishtirokchilarda esa u turli darajada iste’mol qilish
istagni paydo bo’lishini aytib o’tdi.
6.
Respondentlarning “agar
hukumat rahbari bo‘lganingizda, yoshlarga ovqat va ichimliklarni sotib
olishda sog‘lom tanlov qilishi osonroq bo‘lishi uchun nima qilgan
bo‘lardingiz?” savoliga
qoldirgan fikrlarini quyidagicha umumlashtirish mumkin:
·
Nosog’lom oziq-ovqat va
ularning reklamalarini cheklash. ·
Sog’lom oziq-ovqatlar turini
ko’paytirish va ularni hamyonbop narxda qilish. ·
Aholini sog’lom turmush
tarziga targ’ib etish.
|
Ushbu so’rovnomada jami 2600 kishi qatnashib, ular javob
beruvchining jinsi, yoshi va yashash hududlariga ko’ra quyidagicha guruhlarga
ajratildi:
a) jins kesimida: qizlar jami
qatnashchilarning 48%ni, yigitlar esa 52%ni tashkil etdi.
b) yosh kesimida: 18 yoshgacha
bo’lgan qatnashchilar 22% ni, 19 yoshdan 29 yoshgacha bo’lgan ishtirokchilar 55%ni,
hamda 30 yoshdan katta bo’lgan qatnashchilar jami respondentlarning 23 foizini
tashkil qildilar.
c) ma’muriy-hududiy
kesimda: eng faol qatnashchilar Toshkent shahridan bo’lishdi (17%),
keyingi o’rinlardagi faollikni Namangan va Samarqand yoshlari qayd etib, ushbu
viloyatlardan qatnashganlar soni umumiy respondentlarning 13% ni tashkil etdi.
Sirdaryo viloyati yoshlari esa eng kam qatnashish ko’rsatkichini qayd etishdi
(3%).
Quyidagi grafiklardan ma’lum bo’ladiki, so’rovnomaning eng faol ishtirokchilari yoshiga ko’ra 19 va 29 yosh orasida bo’lgan yoshlar hamda Toshkent shahridan qatnashgan yoshlar bo’lishdi.
1) O‘tgan hafta davomida shirin / energetik ichimliklar, fastfud yoki snek / gazaklar reklamasini qanchalik ko‘p ko‘rdingiz?
So’rovnomada qatnashgan
ishtirokchilarning 42% qismi o’tgan hafta davomida har kuni shirin / energetik
ichimliklar yoki snek / gazaklar reklamasini ko’rganliklarini ma’lum
qilishdi. Bunda qizlarga qaraganda 6%ga ko’proq yigitlar shu javoni
berishgan.
Har beshinchi ishtirokchi bo’lsa bunday reklamalarni ko’pincha
(kamida 4-5 marta) ko’rganini tasdiqladi. Bu javobda esa qizlar yigitlarga
ko’ra 4%ga ko’proq javob berishgan.
Atigi 10% qatnashchi bo’lsa bunday reklamalarga haftasiga
1 marta ya’ni kam ko’zi tushganini aytdi.
Ushbu savolni qatnashchilarning yosh guruhlari kesimida tahlil qilinsa, tajribali ishtirokchilar (30 yoshdan kattalar) shirin ichimliklar va sneklar reklamasiga o’tgan hafta mobaynida har kuni eng ko’p duch kelganlar bo’lishdi (45%). “Ko’pincha” va “Ba’zan” variantlarini esa 18 yoshgacha bo’lgan yoshlar biroz ko’roq tanlashdi (23% va 16%).
Hududlar kesimida ham, barcha viloyatlarda
“har kun” varianti boshqa variantlardan ko’ra eng ko’p tanlanildi.
Qashqadaryo va Navoiylik yoshlarning yarmi (56% va 51% mos ravishda) shu fikrni
bildirgan bo’lib, eng kam bu fikrni qayd etganlar Sirdaryo yoshlari bo’lishdi
(29%). Ayni hudud yoshlari “umuman ko’rmadim” varinatini esa boshqa hududdagilarga qaraganda eng ko’p
tanlashdi (18%).
2) Bu reklamani qayerda ko‘rdingiz? Barcha mos variantlarni tanlang.
So’rovnomaning 2-savolida respondentlar nosog’lom
oziq-ovqat reklamasini qaysi joylarda ko’rganliklarini tahlil qiladi. Bunda eng
ko’p bunday reklamalarni ko’rsatadigan joy – “TV” va “Ijtimoiy tarmoqlar”
deb ko’rsatildi (23% va 20% mos ravishda). “Ijtimoiy tarmoqlar” variantida
yigitlarga qaraganda qizlarning 4% ga ko’proq ovozini ko’rish mumkin.
Deyarli har beshinchi respondent “Internet” varinatini ham qayd etib o’tgan. Keyingi eng ko’p tanlangan ovoz “Jamoat joylari” bo’lib, bunda qizlarga qaraganda yigitlar 2% ga ko’proq bu ovozda qolishgan. “Maktab yoki universitetda” va “Sport tadbirlarida” javoblari ning har biri ishtirokchilarning atigi 2% dan ovozini yiqqan[1].