|
MA'LUMOT: Start-up (startap) – bu
qandaydir yangi g'oya / texnologiya / jarayonga asoslangan innovatsion biznes
loyiha (aynan yangilik!). Masalan, magazin ochish – bu oddiy biznes loyiha,
ammo unda yangi texnologiyalar / g'oyalar yordamida xizmat ko'rsatilsa, bu
startap loyiha bo’ladi. Startapni har qanday sohada yaratish mumkin -
tibbiyot, savdo, transport, xizmat ko'rsatish va b. |
So'rovda mamlakat bo'ylab 8423 kishi ishtirok etdi, ulardan 39% (3293 kishi) ayol respondentlardir.
STARTAPLAR HAQIDAGI SO’ROVNING ASOSIY NATIJALARI:
1. Respondentlarning 68%i o'z startapini
ochishni xohlaydi. Faqat 2% o'zlarining startaplarini yaratishgan deb javob
berishdi.
2. Respondentlarning
73%i o'z startapini
boshlash uchun nima zarurligini aniq bilishmaydi: 46% hech narsani bilmaydi,
27% esa bu haqda qisman biladi.
3. Startapni
boshlashdagi asosiy to'siqni respondentlar "ishni qayerdan boshlashni
bilmaslik" deb aytishdi – ayollarning 48%i va erkaklarning 35%i bu muammoni belgiladilar. Bundan tashqari, quyidagi muammolar nomlandi:
g'oyalarning yetishmasligi (13%), startaplar uchun investorlarning yetishmasligi
(10%).
4. Erkaklar uchun
startaplarni rivojlantirishda eng jozibali soha IT va telekommunikatsiya (20%),
ayollar uchun – ta'lim (36%) ekan.
5. U-Reportyorlarning
41%i boshlang'ich loyihasini moliyalashtirish uchun qancha mablag' kerakligini
hali hisoblamagan.
6. Respondentlarning
24%i boshlang'ich qiymati 100 million so'mgacha bo'lgan mablag' startapini
ochish uchun yetarli bo'ladi deb javob berishdi.
7. Respondentlarning
54%i yosh startaperlarni rag'batlantirish uchun u yoki bu tarzda moliyaviy
ko'mak (kreditlar, imtiyozlar, grantlar va boshqalar) zarur deb hisoblaydi.
Qolgan 41% esa startaplarga o'quv platformalari, ustozlar va xorijiy tajriba
kerak deb hisoblaydi.
8. Respondentlarning
yarmidan ko'pi (64%) "Startaplar to'g'risida"gi qonunni ishlab
chiqish g'oyasini qo'llab-quvvatlamoqda.
9.
U-Reportyorlar boshlang'ich kompaniyalar
uchun qonunda qanday mezonlarni belgilash kerakligini nomladilar: innovatsiya
(26%), ustav kapitalining hajmi (15%) va o'sish sur'ati (14%).
Respondentlarning 68%i o'zlarining startaplarini ochishni xohlashadi. Shu bilan birga, ayollarga qaraganda (62%), 11%ga ko'proq erkaklar
o'zlarining startaplarini ochishni xohlashadi. So'ralganlarning atigi 2%i
o'zlarining startaplarini ochganliklari haqida xabar berishdi.
Ayollar, erkaklar bilan taqqoslaganda, startaplarni boshlash qaroriga nisbatan ko'proq shubha bildiradilar.
Shu bilan birga,
respondentlarning deyarli yarmi (46%) o'z startaplarini nimadan boshlash
haqida umuman tasavvurga ega emaslar. 27% bu haqda qisman biladi.
Ayollarning xabardorlik darajasi (7%) erkaklarnikiga nisbatan (14%) ikki
baravar kam.
Faqat 8%
o'zlarining startaplarini ishga tushirish jarayonini boshladik, deb javob
berishdi.
Startapni ochishdagi asosiy to'siq – ishni nimadan boshlashni bilmaslik – 48% ayollar va 35%
erkaklar ushbu muammoni ta'kidladilar.
Bundan tashqari, quyidagi muammolarni nomlashdi: respondentlarning 13%da
g'oyalar yo'q va 10%da startap ochish uchun sarmoyadorlar yo'qligi sababli muammolar
mavjudligini ta’kidlashdi.
"Boshqa"
javob variantini tanlagan 8% U-Reportyorlar
o'zlarining startaplarini ochishlariga nima to'sqinlik qilayotganini yozib,
quyidagi javoblarni yuborishdi:
1.
Yuqoridagi
barcha javoblar.
2.
Natija bermasligidan qo'rqish.
3.
Boshlang'ich
kapital va zarur moliya yetishmasligi,
kreditlar bo'yicha yuqori foiz stavkalari.
4. O'qish yoki doimiy
ish tufayli vaqt yetishmasligi.
5. Hali yosh (14-18
yosh), yoshi to’g’ri kelmaydi, ko'pchilik voyaga yetmagan va maktabni tugatish
zarurati.
6. Ota-onalar va oila
a'zolarining ko'magi yo'q, jamoaning yo'qligi.
7.
Davlat tomonidan
qo'llab-quvvatlanmaslik.
8. Bilim va
tajribaning yetishmasligi (hujjatlar bilan ishlash tajribasi), startap nima
ekanligini bilmaslik.
9. Aniq biznes-reja va
maslahatchilarning yetishmasligi.
10.
Internet
tezligining pastligi.
11.
Korruptsiya,
biznesni boshlash uchun tanish-bilishga bo'lgan ehtiyoj, byurokratiya, soliq bilan
bog'liq muammolar
U-REPORTYORLARNING BA’ZI FIKRLARI: (mualliflarning imlosi saqlanib qolgan)
Startap loyihasini ishlab chiqish uchun (implementatsiya uchun emas) katta bölmagan boshlang’ich mablag’ manbalarini taklif qiluvchi platformani topa olmadim.
Давлат куллаб кувватламаяпти. 1 йил илгари
таклиф билан инноватция вазирлигига стартапга
чиксам гояларимни маккулашмаяпти ва
угирлашяпти . Банкларга
мурожаатим жавобсиз колиб кетяпти . Спонсорларга таклиф килсам гояларимни
угирлашяпти хуллас жуда кийналяпман . бу
гояларим хали хеч кайрда йук. ёрдам бера оласизларми ?
Везде таниш-билиш (связи). Поднимешься - под
любым предлогом задушат.
Простому человеку честно невозможно начать и
вести бизнес.
Законы меняют под власть имущих. Простой человек
всегда в проигрыше.
Негативный опыт. Раз открыл бизнес в Узбекистане, столько бюрократии, коррупции и открытого вымогательства со стороны гос органов! Пришлось закрыть, пройдя через настоящий ад
Ayollar boshqa sohalarga qaraganda ta'lim sohasiga ko'proq qiziqishadi – 36% aynan ushbu
sohani tanladilar. Ikkinchi o'rinda dizayn (16%) turadi.
Erkaklar uchun startaplarni ishga tushirish uchun eng
jozibali soha – bu axborot texnologiyalari va telekommunikatsiyalardir (20%).
"Boshqa" javobini tanlagan respondentlarning 13%i o'zlarining startaplarini
qaysi sohalarda rivojlantirishni istashlari haqida yozdilar:
1. Maishiy xizmatlar,
ayollar uchun sartaroshxona, poyabzal, go'zallik saloni, kosmetika mahsulotlari
savdosi
2. Pochta va yetkazib
berish, transport xizmatlari
3.
Ishlab
chiqarish
4.
Yuridik
xizmatlar, advokatlik
5.
Sport, futbol
va boshqalar
6.
Biznes /
tadbirkorlik, marketing, investitsiya, savdo, konsalting, iqtisodiyot,
moliyaviy xizmatlar, fond birjasi, elektron tijorat, buxgalteriya xizmatlari
7. Kompyuter
xizmatlari, axborot texnologiyalari, elektron sport turlari
8.
Turizm,
ekologiya, ekotizimlar va fitoart
9.
O'quv markazi,
kitob kafesi, kutubxona
10.
Chorvachilik,
dehqonchilik
11.
Psixologiya,
tibbiyot, kimyoviy texnologiya, veterinariya
12. Kino, musiqa,
ko'ngil ochish, restoran, diskoteka, (vizual) san'at, musiqa
13.
Qurilish,
arxitektura
14.
Ixtiyoriy
faoliyat, ijtimoiy soha
15.
Jurnalistika.
U-Reportyorlarning
41%i startaplarini moliyalashtirish uchun qancha mablag’ kerakligi haqida hali o'ylamagan.
Respondentlarning 24%i 100 million so'mgacha boshlang'ich mablag'ni startap
ochish uchun yetarli bo'ladi, deb javob berishdi.
Respondentlarning 4%i o'zlarining
startaplarini moliyalashtirish uchun zarur bo'lgan raqamlarni nomlashdi:
•
O'rtacha 10
milliard so'm
•
1 mlrd. So'm
•
800 million
so'm
•
400 million
so'm
•
50-60 ming
dollar
•
10 million
so'mgacha, 1-10 million so'mgacha
•
Menga hali pul kerak emas.
Respondentlarning 54%i yosh startaperlarni rag'batlantirish uchun u yoki bu tarzda moliyaviy yordam (kreditlar,
imtiyozlar, grantlar va boshqalar) kerak deb hisoblaydi. Qolgan 41% esa startaplarga o'quv platformalari, ustozlar va xorijiy tajriba kerak deb
hisoblaydi.
Shunday qilib, U-Reportyorlarning 1/4 qismi yosh startaperlarni
rag'batlantirish uchun ularni moddiy qo'llab-quvvatlash zarur deb hisoblaydi.
Respondentlarning 1/5 qismi startaplarni qanday boshqarishni o'rgatishni taklif
qilmoqda – ayollar ushbu javobni tanlashga ko'proq moyil (25%). Respondent
ayollarning 10%iga ko'ra, chet el startaplarini taklif qilish ham muhimdir deb
hisoblashadi.
Biz "Boshqa" javob variantini
tanlagan respondentlarning 4%dan yosh startaplarni
rag'batlantirish usullarini taklif qilishni so'radik va quyidagi variantlarni
oldik:
1.
Yuqoridagi barcha javoblar.
2.
Menejmentni o'rgatish, startaplarni boshqarishni o'rgatish
3. Imtiyozlar,
dastlabki soliqlardan ozod qilish, foizsiz kreditlar berish
4. Startaplarni
past foizli kreditlar bilan ta'minlash, moliyaviy ko'mak ko’rsatish
5. Ta'limni
takomillashtirish, chet elda stajirovkalarni (amaliyotlarni) tashkil etish,
yoshlarga ko'proq tajriba va motivatsiya, o'quvchilar taniqli startaplardan
master-klasslarni yoddan eslab qolish emas balki ijodiy (kreativ) fikrlashni
o'rganishlari uchun ta'lim tizimini isloh qilish.
6. Huquqlarni
himoya qilish, samarali qonunchilik, huquqiy qo'llab-quvvatlash, sudlarni isloh
qilish
7. Korruptsiyani
yo'q qilish, byurokratiya va ma'muriy tartiblarni kamaytirish, hujjatlarni
qisqartirish
8. Startaplarni
muhokama qilish uchun platforma yaratish, startaplar uchun umumiy portalni
ishlab chiqish.
Respondentlarning
yarmidan ko'pi (64%) "Startaplar to'g'risida"gi qonunni ishlab
chiqish g'oyasini qo'llab-quvvatlamoqda. Respondentlarning
1/5 qismi javob berishga qiynalgan, 16% esa bunday qonun zarurligiga
ishonmaydi.
U-Reportyorlar tashkil etilayotgan startap-kompaniyalar uchun qonunda qanday mezonlarni belgilash kerakligini ko'rsatdi: innovatsionlik (26%), ustav kapitalining hajmi (15%) va o'sish sur'ati (14%). Shu bilan birga, 23% bu savolga javob berishga qiynalgan.
Biz "Boshqa" variantini tanlagan
respondentlarning 4%dan qonunchilikka kiritiladigan ta'riflarni taklif
qilishlarini so'radik va quyidagi fikrlarni oldik: (mualliflarning imlosi
saqlanib qolgan)
Yuqoridagilarning barchasi.
Не нужен закон о стартапах. хватит одного закона
"о предпринимательстве" и соблюдения существующих законов.
Hech qanday, aynan shu mezonlar (ayniqsa, innovation - bu subyektiv baho)
korrupsiyaga olib keladi.
Startaper huquqlari va haqqi himoyalanishi. Davlat idorasiga borib g'oyasini
etsa ula rad etib shu g'oyani o'zini nomidan yurg'izmasligi uchun.
Поддержка стартаперов государством в
административно нормативном направлении. То есть минимальный налог,
документации.
Защита интеллектуальной собственности, чёткие определения
регистрации и открытия стартапов
Startap degan maqom berilib ular uchun ustav yoki nizom tashkil etilsa ular ustav yoki nizom asosida soliqdan ozod etilsa yaxshi bo'lar edi.
Izoh: Soʻrovlar natijasida olingan maʼlumotlar UNICEFning fikrini aks ettirmaydi, reprezentativ maʼlumotlar hisoblanmaydi va ushbu U-Report so’rovida qatnashgan respondentlarning fikrini aks ettiradi.
