Quyidagi U-Report so`rovining hamkorlari UNICEF ECARO va Yevropa Ta'lim Fondi (ETF). So`rovning maqsadi – o'smirlar va yoshlarning farovonligi va barqarorligi uchun COVID-19 ning  bevosita va uzoq muddatli ta'siri haqidagi tasavvurlari va tajribalarini yaxshiroq tushunish va COVID-19dan keyingi ssenariyni "qanday tuzish kerak"ligi bo'yicha fikr va tavsiyalarni to'plash.

So'rov natijalari Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasida o'spirin va yoshlarga COVID-19 ning ijtimoiy-iqtisodiy ta'siri bo'yicha UNICEF ECARO va Yevropa Ta'lim Jamg'armasi boshchiligidagi mintaqaviy dasturiy hujjatni ishlab chiqishga yordam beradi. Ushbu so`rov natijalari yoshlarning tavsiyalarini hisobga olgan holda, COVID-19 dan keyin moslashuvchan, barqaror, raqamli iqtisodiyot va jamiyatni yaratishda tiklanish rejalarini ishlab chiqish uchun zarur.

Ushbu so`rov natijalari keng ommaga va hamkorlarga (hukumat, fuqarolik jamiyati tashkilotlari, EI, xususiy sektor, yoshlar tashkilotlari) muhokama qilish va tushunishga yo`naltirilgan virtual munozaralar va vebinarlar orqali taqdim etiladi.

So'rovnomada mamlakat bo'ylab 10 mingdan ortiq respondentlar ishtirok etishdi, ulardan 38%ga yaqini ayollardir.

Respondentlarning yarmidan ko'pi (51%) OTM talabalari, respondentlarning 1/5 qismi rasman ishlaydi va 11% maktab o'quvchilari. 4%dan –  kollej / litsey o'quvchilari va o'qimayotgan, ishlamayotgan va ish qidirmayotganlardir.

COVID-19dan KEYINGI HAYOT HAQIDAGI SO’ROVNING ASOSIY NATIJALARI:

1.      Respondentlarning 42%i maktabdagi darslar onlayn va oflayn darslar uyg’unlikda o'tkazilishi kerak, deb hisoblaydilar. Shu bilan birga, 32% mashg'ulotlar faqat oflayn rejimda o'tkazilishini istaydi.

2.      U-Reportyorlarning 30% masofaviy ta'lim jarayonida o'qituvchilarni qo'llab-quvvatlash uchun ularni Internet va kompyuter bilan ta'minlash kerak, deb hisoblaydilar. So'ralganlarning yana 44%i yordam har tomonlama bo'lishi kerak, deb hisoblaydi, shu jumladan onlayn o'quv kurslarini o'tkazish, onlayn content yaratish va infratuzilma bilan ta'minlash.

3.      Respondentlarning aksariyati (70%) o'zlariga ma'qul bo'lgan faoliyat sohasida ish topish yoki saqlash imkoniyatlariga optimistik munosabatda.

4.      U-Reportyorlarning 36%i kelajakda kam ish haqi yoki kam daromadli sifatsiz ish extimoli borligi tashvishlantirayotganini aytishdi va 19% respondentlar ish topa olmasliklaridan xavotirda.

5.      U-Reportyorlarning aksariyati (85%) o'z biznesini boshlash yoki tadbirkor bo'lish haqida o'ylashgan.

6.      U-Reportyorlarning 38%ining fikriga ko'ra, yoshlar uchun tadbirkorlik yo'lidagi eng katta to'siq – bu qanday qilib biznes boshlashni va yurgizishni bilmaslikdir.

7.      Respondentlarning 57%i kelajakda inqirozlarni bartaraf etish uchun "yumshoq ko'nikmalar" (soft skills) kerak bo'ladi deb hisoblaydilar: moslashuvchanlik, hamjihatlik, muloqot qilish qobiliyati, tartib-intizom va boshqalar.

8.      33% U-Reportyorlar koronavirus pandemiyasidan keyin ish o'rinlarini yaratish va biznes imkoniyatlarni kengaytirish eng ustuvor yo'nalish bo'lishi kerak, deb hisoblaydilar. Yana 23%i esa "sifatli tibbiyot" va "qashshoqlik va tengsizlikka qarshi kurash" variantlarini tanlashgan.

Respondentlarning 42%i maktabdagi darslarni bir vaqtning o’zida – ham onlayn, ham oflayn o'qitish kerak, deb hisoblaydilar. Shu bilan birga, 32% mashg'ulotlar faqat oflayn rejimda o'tkazilishini istaydi.

OTM talabalarining aksariyati faqat oflayn rejimda o'qishni istaydilar, kollej / litsey o'quvchilarining 24% esa faqat masofadan o'qishni xohlaydi.

"Boshqa" javobini tanlagan respondentlarning 12%i quyidagilarni yozgan:

1.      Bu muhim emas

2.      Boshlang'ich sinflarda (1-4 sinflar) mashg'ulotlarni oflayn rejimda, qolganlarini esa onlayn qilish

3.      O'rta maktablarda oflayn rejimda, universitetlarda ham onlayn, ham oflaynda birlashtirish mumkin

4.      Barcha karantin qoidalariga asoslangan holda oflayn rejimda (tibbiy maskalar, qo'l yuvish va hk)

5.      Mamlakatdagi epidemiologik vaziyatdan kelib chiqib

6.      Talabalarga / ularning ota-onalariga tanlov huquqini berish

Respondentlarning 44%i o'qituvchilarni qo'llab-quvvatlash uchun har tomonlama yordam kerak deb hisoblaydilar. Shu bilan birga, U-Reportyorlarning 30%i ularni, avvalambor, Internet va kompyuterlar bilan ta'minlash kerak, deb hisoblaydilar va eng ko’p Jizzax va Andijon viloyatlarida ushbu g'oyani qo'llab-quvvatlaydiganlar ko’p (34%).

"Boshqa" javobini tanlagan 5% respondentlar quyidagilarni yozdilar:

1.      O'qituvchilarni qo'llab-quvvatlashga hojat yo'q

2.      Internet (tezlik va infratuzilma, ayniqsa qishloq joylarida) va kompyuter texnologiyalari bilan ta'minlash orqali yordam berish

3.      O'qituvchilarni qayta tayyorlashga yuborish, ularning o'zini-o'zi rivojlantirish uchun imkoniyatlar yaratish, kontent yaratish bo'yicha mahoratini mustahkamlash (video darslar, interaktiv materiallar va boshqalar).

4.      Masofaviy o'qitishdan bosh tortish

5.      O'qituvchilarning maoshlarini qisqartirish.

U-Reportyorlarning 36%i kelajakda kam ish haqi va past daromadga ega bo'lgan sifatsiz ishga uchrab qolishidan tashvishlanmoqda. Respondentlarning 1/4 qismi o'zlarining mehnat istiqbollaridan xavotirda emaslar. Respondentlarning deyarli 1/5 qismi umuman ish topa olishlariga shubha qilishadi.

Shu bilan birga, erkaklar (39%) ayollarga qaraganda (32%) o'zlarining mehnat bozoridagi istiqbollari haqida ko'proq pessimistik qarashga ega. Respondent ayollarning 12%i yaxshi ish uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarga ega emasliklarini ta'kidladilar.

"Boshqa" javobini tanlagan respondentlarning 4% quyidagilarni yozgan:

1.      Ish bilan ta'minlashda Korrupsiya va "tanish-bilish" mavjudligi, shuningdek martaba ko'tarilishida tanish-bilishchilik

2.      Mustaqil tadqiqotlar uchun ma'lumotlarning yetishmasligi va malakali mutaxassislarning yetishmasligi (o'qituvchilar)

3.      Biznesdagi muvaffaqiyatsizliklar

4.      Hali ham o'quvchilar / talabalar

5.      OTMlarga kirishdan bezovtalik

6.      Onalik ta'tilida

7.      Kam maoshlar.

Respondentlarning aksariyati (70%) o'zlarining yoqtirgan faoliyat sohasida ish topish yoki saqlash imkoniyatlariga ijibiy munosabat bildirishdi: "optimistik" (41%) yoki "juda optimistik" (29%) ravishda. Respondentlarning 18%i bilmaydi va 6%i o'zlarining mehnat istiqbollari to'g'risida pessimistik fikr bildirishdi.

Respondentlarning 31%i ish izlayotgan yoshlarni qo'llab-quvvatlash uchun amaliyot / shogirdlikni taklif qilish g'oyasini qo'llab-quvvatlaydi. U-Reportyorlarning 22%i biznes boshlash uchun grantlar berish tarafdori. Ommaboplik bo'yicha uchinchi o'rinda – ish beruvchilar uchun subsidiyalar va ishga yollash imtiyozlarini taqdim etish bo'yicha taklif (15%).

Poytaxtda, boshqa mintaqalar bilan taqqoslaganda, yoshlar uchun amaliyot / shogirdlikni taklif qilishi g'oyasini qo'llab-quvvatlovchi respondentlarning soni ko'proq (41%). Sirdaryo viloyatida, boshqa hududlarga nisbatan, biznesni boshlash uchun beriladigan grantlar tarafdorlari ko'p (28%).

"Boshqa" javobini tanlagan respondentlarning 4% quyidagilarni yozgan:

1.      Yuqoridagi barcha variantlar

2.      Ijtimoiy tenglikni ta'minlash

3.      Bandlikdagi korruptsiya, qarindoshlik va tanish-bilishchilik bilan kurashish, ish bilan ta'minlash jarayonining shaffofligini ta'minlash (onlayn tarzda)

4.      Yangi ish o'rinlari yaratish, zavodlar / fabrikalar qurish

5.      Ish miqdoriga qarab ish haqini oshirish

6.      An’anaviy hunarmandchilikka tayyorlash

7.      IT, dasturlash, grafik va videoni tahrirlash kabi yangi ko'nikmalar va bilimlarni o'rganish

8.      Bandlik sohasida yoshlarni qo'llab-quvvatlash xizmatini tashkil etish (murabbiylik “kouching” tizimi)

9.      Oliy ma'lumot olish uchun moliyaviy qo'llab-quvvatlash

10.  Chet elda o'quv safarlarini / amaliyotlarni tashkil etish.

U-REPORTYORLARNING BA’ZI FIKRLARI: (respondentlarning imlosi saqlanib qolingan)

Korrupsiyasiz ishga qabul qilsih tiaizimini yaratish. va kasaba uyishmalari qandaydir testlar aosida ish soravchini aniq yonalitirshini shakillantirish zarur. har 10 ta tashkilotda n 8 tasida kadrlar yetishmovchiligi bor lekin rasmiy holatda bu naras1 yo 2tani tashkil qiladi.

Davlat tashkilotlarida berilgan vakantdagi oylik maoshlar juda past, masalan, 1-iyulga qadar ishlagan shifoxonamda 0,5 stavka hodimlar bo'limi inspektori lavozimi bo'lsa, oylik maoshi 470 096 so'm (daromad solig'i ichida), ammo ma'suliyat va yuklatilgan vazifa ko'p, yetmaganiga yanvarda mehnat daftarchalarini online ro'yxatga kiritish qo'shildi.

Фикрлашини ўзгартириш, ҳар бирида мақсадни шакллантириш бўйича коучинглар ташкил қилиш,  кўпчилик ёшларни мақсади йўқ.

U-Reportyorlarning aksariyati (85%) o'z biznesini boshlash yoki tadbirkor bo'lish haqida o'ylashgan. Shu bilan birga, erkaklar (89%) bu haqda ayollarga qaraganda (78%) ko'proq o'ylashadi. So'ralgan ayollar bu haqda o'ylamaganliklari haqida javob berishdi – erkaklardan ikki marotaba ko'p (22%).

38%U-Reportyorlarning fikriga ko'ra, yoshlarning tadbirkor bo'lishiga eng katta to'siq – bu qanday qilib biznesni boshlash va yurgizishni bilmasligidir. Respondentlarning 34%i uchun moddiy yordamning yetishmasligi (kreditlar, grantlar) muammo hisoblanadi.

Shu bilan birga, agar erkaklar uchun asosiy muammo pul yetishmasligi bo'lsa (respondentlarning 37%), ayollarda bu bilim va ko'nikmalarning yetishmasligi (45%).

"Boshqa" javobini tanlagan 5% respondentlar quyidagilarni yozdilar:

1.      Yuqoridagi barcha javoblar

2.      Oiladagi tarbiya masalalari

3.      Qo'rquv, tavakkal qilishdan qo'rqish

4.      Korrupsiya / poraxo'rlik, byurokratiya

5.      Kreditlarning yuqori darajadagi kafolati yoki kafolat xatlari mavjudligi, biznes rejalarini amalga oshirish uchun mablag 'etishmasligi sababli kreditlarning mavjud emasligi

6.      Internetning past tezligi va uning yuqori narxi

7.      Qulay biznes muhiti va investitsiya muhitining yetishmasligi (yuqori soliqlar, cheklovchi qonunchilik), monopoliyalar.

U-REPORTYORLARNING BA’ZI FIKRLARI: (respondentlarning imlosi saqlanib qolgan)

Коррупция в стране, и неверие молодежи в то, что они на самом деле могут что-то сделать, а еще рамки, в которые взрослое поколение пытается загнать всех. Без реального обеспечения свободы мысли и слова не будет хороших идей и, соответственно, стартапов и нового успешного, пусть даже не совсем успешного бизнеса. И все же и тут - коррупция - главное препятствие...

Боятся рисков, нет капитала и самое главное знания и достаточного опыта. Проблемы с капиталом решимы, но без опыта и самоуверенности ни к чему достичь

Отсутствие благоприятной бизнес среды в стране, как с точки зрение работы финансовых институтов, так и с точки зрения свободы рынка.

Respondentlarning 57%i kelajakda inqirozlarni bartaraf etish uchun "yumshoq ko'nikmalar" kerak bo'ladi, deb hisoblashadi: moslashuvchanlik, empatiya (hamjihatlik), aloqa/muomala qilish qobiliyati, o'z ustida ishlash.

U-Reportyorlarning 27%i uchun kelajakdagi inqirozlarni bartaraf etish uchun tadbirkorlik ko'nikmalari zarur. Shu bilan birga, ushbu fikrni erkaklarnikiga qaraganda 5% ko'proq ayollar qolladi.

Erkak respondentlarning 21%i uchun, bu variantni tanlagan ayollarning 17%i bilan solishtirganda, moslashuvchanlik va o’zgaruvchanlik muhimroq. Shuningdek, erkaklar IT-ko'nikmalarini ko'proq qadrlashadi, ayollar uchun empatiya muhimroq.

"Boshqa" javobini tanlagan respondentlarning 4% quyidagilarni yozgan:

1.      Yuqoridagi barcha javoblar

2.      Korrupsiyaga qarshi kurash

3.      Halollik

4.      Ozodlik

5.      O'ziga bo'lgan ishonch, mustaqillik, mustaqil qaror qabul qilish qobiliyatlari

6.      Maqsadlilik

7.      Moliyaviy ko'nikmalar va moliyaviy savodxonlik.

U-Reportyorlarning 33%i koronavirus pandemiyasidan keyin ish o'rinlarini yaratish va biznes uchun imkoniyatlarni moliyalashtirish eng muhim ustuvor vazifa bo'lishi kerak, deb hisoblashadi.

Qashshoqlik va tengsizlikka qarshi kurash va sifatli tibbiyot variantlari 23%dan ovoz yig’di. Shu bilan birga, ayol respondentlarining 27%i (erkaklarning 19 foiziga nisbatan) sog'liqni saqlash va tibbiy xizmat sifatini yaxshilashga alohida ahamiyat berishadi.

"Boshqa" javobini tanlagan 6% respondentlar quyidagilarni yozdilar:

1.      Yuqoridagi barcha javoblar

2.      Iqtisodiy islohotlarning barqarorligini ta'minlash

3.      O'rta va oliy ta'lim sifatini oshirish, talabalarni moddiy qo'llab-quvvatlash

4.      Ijtimoiy qo'llab-quvvatlash va ijtimoiy himoya tizimini takomillashtirish (ish haqi va ijtimoiy nafaqalarni oshirish)

5.      Internet sifati va tezligini oshirish va aloqa vositalaridan foydalanish imkoniyatini ta'minlash

6.      Barcha sohalarda korrupsiyaga qarshi kurash.

Izoh: Soʻrovlar natijasida olingan maʼlumotlar UNICEFning fikrini aks ettirmaydi, reprezentativ maʼlumotlar hisoblanmaydi va ushbu U-Report so’rovida qatnashgan respondentlarning fikrini aks ettiradi.