U-Report O’zbekiston Yoshlar Ittifoqi bilan hamkorlikda karantin paytida yosh tadbirkorlarga qanday yordam berish mumkinligini aniqlash uchun ular qanday muammolarga duch kelayotganligini bilish maqsadida so‘rov o‘tkazdi.
Hozirda Hukumatimiz biznesni qo’llab-quvvatlash uchun barcha imkoniyatlarni ishga solmoqda: batafsil https://www.norma.uz/uz/bizning_sharhlar/prezident_tomonidan_iqtisodietni_qullab-quvvatlashga_doir_navbatdagi_farmon_imzolandi
So‘rovda mamlakat bo‘ylab 9000 ga yaqin respondentlar ishtirok etdi, ulardan 2600 dan ortig’i – yoki 30%i – biznes bilan u yoki bu ko’rinishda
shug‘ullanishini bildirishgan: o‘z biznesiga egalik, biznes hamkorlari bilan birgalikda, oilaviy biznes yoki turli masalalarda biznesga yordam berish. So‘rovda qatnashgan
tadbirkorlarning 27%dan ko'prog'i ayollardir.
Karanting davridagi TADBIRKORLIK haqidagi SO’ROVNOMANING ASOSIY NATIJALARI:
1.
Tadbirkorlik
faoliyati bilan shug'ullangan respondentlarning 38%i o'z biznesiga ega; qolganlari biznesni oila a’zolari bilan, hamkorlari bilan olib boradi yoki biznesni yuritish uchun turli xil masalalarida
yordam beradi.
2.
45%
respondentlar karantin biznesini vaqtincha yopishga majbur qilganini va 7% butunlay biznesini yopganligini aytishdi.
3. Biznes yuritayotgan
respondentlarning atigi 14%iga karantin salbiy ta'sir ko'rsatmagan.
4. Karantin davrida
o'z biznesini saqlab qolish uchun ko'p hollarda quyidagi uchta choralar
qo'llanilgan: o'z ishini uydan/masofadan olib borish, xodimlarini ishdan
bo'shatish yoki ularni ta'tilga yuborish, faoliyat turini o’zgartirish.
5. Respondentlarning
29%i karantin davrida biznesini yuritishdagi asosiy muammo buyurtmalar /
xaridorlarning yo’qligini ta'kidladilar. Ikkinchi muhim muammo – transportning
cheklanishi (28%). Xom-ashyo tanqisligi respondentlarning 11%i uchun muammolarni
keltirib chiqqani aniqlandi.
6. Respondentlarning
28%i biznesini qaytadan tiklashga faqat vaqt yordam berishi mumkin deb
hisoblashadi.
7. Ishbilarmonlar olishni xohlaydigan yordam: foizsiz kreditlar (18%), transport bilan ta'minlanishi (17%), soliqlarni kamaytirish yoki bekor qilish (9%).
U-Reportyorlarning 38%i o'zlarining shaxsiy bizneslari borligini, 34%i - oilaviy biznesi borligini, 20%i turli masalalarda yordam berishlarini va 9%i hamkorlari bilan birgalikda biznes qilishlarini ta'kidladilar. Shu bilan birga, erkaklarga qaraganda 10% ko'proq ayollar oilaviy biznes bilan shug'ullanishar ekan. Saxsiy biznesini yuritishda ayollarga nisbatan 6% ko’proq erkaklar ustunlik qiladilar.
Karantin respondentlarning
45%ining
biznesini vaqtincha yopishga majbur qilgan, 7%i esa butunlay yopishga majbur
bo’lishgan. Shu bilan
birga, so'rovda ishtirok etgan ayollarning deyarli yarmi vaqtincha yopilganligini
aytishdi. Respondentlarning 14%i kamroq daromad olayotganliklarini va 14%i esa
xarajatlarni qoplash uchungina ishlayotganliklarini ta’kidlashdi.
Respondentlarning atigi 10%i Covid-19 infektsiyasining tarqalishi bilan bog'liq karantin biznesiga ta'sir qilmaganligini aytishdi. Tadbirkorlarning 4%ida esa daromad ko'paygan.
Barcha respondentlarning 38%i o'z biznesini davom
ettirish uchun hech qanday chora-tadbirlarga muhtoj emasliklarini bildirishgan.
Shu bilan birga, ayollarning 21%i
va erkaklarning 16%i
o'z biznesini Internetga yoki masofadan boshqarishga o'tkaza olganlar. 15% erkaklar va 12% ayollar javob berishga
qiynalishdi.
"Boshqa"
variantini tanlagan respondentlarning 10%i biznesini saqlab qolish uchun qanday
choralar ko'rilganligini aytib o’tishdi:
1. Oziq-ovqat
mahsulotlari (oziq-ovqat va boshqalar) mahallalarda arzon narxlarda tarqatilmoqda,
uyga etkazib berish xizmati yo’lga qo’yildi.
2. Aholini
sabzavot, meva va boshqalar bilan ta'minlash uchun yengil tipdagi issiqxona
qurildi.
3. Karantindan
keyingi vaqt uchun biznes-rejalar tuzilmoqda.
4. Tovarlar
uydan olib ketilmoqda, chunki iste'molchilarga tovarlarni yetkazib berish
imkonsiz bo'lib qoldi.
5. Ba'zi
xodimlar mehnat ta'tiliga yuborildi.
6. Ichki
zaxiralardan foydalanilmoqda (tejash, xom ashyo ko'rinishida), ammo ular
asta-sekin tugab bormoqda.
7. Barcha
eksport yo'llari yopilganligi tufayli, mevali mahsulotlarni eksport qilish
bilan nima qilishni bilishmayapti.
8. Avtoulov
biznes va tadbirkorlik bilan shug'ullanish uchun foydalanishga ruxsat berilmaganliklari
sababli to'liq yopildi.
9. Ish paytida xavfsizlik va gigiyena qoidalariga rioya qilmoqda.
Respondentlarning 29%i
karantin davrida biznesini yuritishda asosiy muammo buyurtmalar / xaridorlar yo’qligini aytishdi. Ikkinchi muhim muammo - transportni cheklashi.
Ushbu muammoni ayollarga (24%) qaraganda ko'proq erkaklar (30%) sezdilar. Shu bilan birga, tadbirkor ayollarning 34%i uchun asosiy muammo buyurtma yoki mijozlarning yetishmasligi.
Uchinchi o'rinda – xom ashyo tanqisligi muammosi – respondentlarning 11%i bu
muammoni aytdilar.
"Boshqa" javob variantini tanlagan respondentlarning 10%i
karantin paytida o'z biznesining asosiy muammolarini ko'rsatdilar:
1.
Yuqoridagi barcha muammolar.
2.
Mijozlar va sotuvchilar uchun ma'lum joylarni yopilishi: turizm, aviaqatnovlar, oziq-ovqat bo’lmagan tovarlar savdosi,
qurilish mollari, avtoulovlarga ehtiyot qismlari, ta'lim xizmatlari.
3.
Keyingi mavsumga tayyorgarlik ko'rish uchun vaqt yetishmasligi.
4.
Yerni parvarishi uchun
u yerga borishning
imkoni yo'qligi, tovarlarni
tashish va yetkazib berish
muammosi.
5.
Tovarlar / xizmatlar / xom-ashyo narxlarining keskin o'sishi, xom-ashyo yetishmasligi.
6.
Soliq muammolari.
7. Kredit
olish, qaytarish, qarz olish uchun onlayn tarzda murojaat qilish, kredit foizlarini
to'lash bilan bog'liq muammolar.
8. Koronavirus
epidemiyasi tufayli marketing tadqiqotlarini o'tkazish, odamlar bilan muloqot
qilishda qiyinchiliklar.
9. Chorvachilik
sohasida chorva uchun ozuqa yetishmasligi va narxi bilan bog'liq muammolar.
10.
Shaxsiy xavfsizlikda muammolar.
11. Respublika
bo'yicha pul mablag'lari va pul muomalasining to'xtatilishi.
12. Internet
ulanishining yuqori narxi, past tezlikdagi Internet.
13. Xodimlarni
ish haqi bilan ta’minlash bilan bog'liq muammolar.
14.
Binolarni ijaraga olishdagi qiyinchiliklar.
15.
Sotib oluvchining moliyaviy resurslari yetarli emasligi sababli, ko'rsatilgan xizmatlarni to'lash bilan bog'liq muammolar.
U-REPORTYORLARNING BA’ZI FIKRLARI:
Keyingi mavsumga tayyorgarlik qilishga ulgurmaymiz, katta miqdorda ostatka qoldi, baxor uchun qilingan tayyorgarlik karantin davriga tog'ri keldi. Oqibatda bizni zastoy kutmoqda. Xamma muammolar keyin boshlanada- ijara, soliq, ishchilar bilan xisob-kitob, yetkazib beruvchilar bilan xisob-kitob.
Chet
eldan tovarlarni olib kirish bilan bog'liq muammolar, shuningdek kuryerlarni
qidirish. Yandex, MyTaxi va boshqa taksilarining juda cheklanganligi. Ba'zan
kun davomida etkazib berish uchun band bo’lmagan mashinani topib bo'lmaydi.
Go'sht
uchun broyler tovuqlarini ishlab chiqarish bo'yicha biznesim bor, karantin
tufayli yem va ozuqa mahsulotlari narxi ko'tarildi, moliya etishmovchiligi bor
va menda hozirda resurslar yo'qligi sababli bir oydan ko'proq vaqt davomida
bankdan qarz ololmadim.
Xususiy
bog‘cha tashkil qilgan edim faoliyatim butkul to‘xtatildi. Ish xaqqi, oziq
ovqat uchun, soliq va kommunal to‘lovlarida muammolar yuzaga keldi.
Menda
o'quv markazim bor va biz o'quv yurtlaridagi karantin tufayli yopilishga majbur
bo'ldik.
Biz
tadbirlarni tashkil qiladigan kontsert agentligimiz. Ko'ngilochar industriya
shunchaki yopildi.
Bankda
kreditimiz bor, bank PF-5886 bòyicha faqat asosiy qarzni muddatini uzaytiramiz deydi
foizni qayerdan tòlayman. Hamma tashkilotlarda karantin bòlsa
Tarmoqni
kredit hisobiga ochganman. Hozir kreditni qaytarishda muammo mavjud. Kredit
ta'tiliga onlayn murojaat qildim.
Daromad 0 ga teng. O’z biznesimni qoyib boshqa pul
topish yollarini izlayapman. Biron ish qilmasam qarzga botib ketaman.
Bizning
mijozlarimiz bulgan boshka tadbirkorlik sub'ektlarining faoliyati tuxtab
kolganligi xizmatlarimizga bulgan tvlabni kamayishiga olib keldi. Bu
daromomadimizni 40 foizgacha kamaytirdi.
Ko'rsatilgan
xizmatlarni to'lash bilan bog'liq muammo. Iste'molchilar kelishilgan miqdorni
to'lash imkoniyatiga ega emaslar.
Nodavlat tijorat o'quv markazlari, xususiy bolalar bog'chalari, maktablar va o'quv markazlarining yopilishi sababli o'quvchilar yo'q. Abiturientlar uyda bo'lganligi sababli masofaviy ta'lim etarli daromad keltirmaydi.
So'rovda ishtirok
etganlarning 28%i joriy qilingan karantin
tez orada tugashiga va ular o'z biznesini davom ettirishlariga umid qilishmoqda. Bundan tashqari, erkaklarga (26%) qaraganda ko'proq ayollar
(32%), ularga faqat vaqt yordam beradi deb o'ylashmoqda. Respondentlarning 18%i foizsiz kreditlar bilan
ta'minlanishini xohlashmoqda, 17%i transport xizmatiga ehtiyoji borligini
aytdilar. Tadbirkor ayollar foizsiz kreditlarga (12%) qaraganda, ko'proq transport
(16%) bo’yicha yordam olishni xohlaydilar.
9% tadbirkorlar uchun o'z biznesini qo'llab-quvvatlanishini
soliqlarni kamaytirish yoki bekor qilish orqali ko’radi.
"Boshqa" javob
variantini tanlagan respondentlarning 6%i karantin davrida o'z biznesini davom
ettirish uchun qanday yordam kutayotganini yozganlar:
1. Yuqoridagi
barcha qo'llab-quvvatlash choralari.
2. Tovarlar
/ xom-ashyolarni avtomobil transportida yetkazib berishga ruxsat berish,
mahsulotlarni haftasiga kamida bir marta iste'molchilarga yetkazib berish
imkoniyatini olish.
3. Kerakli
xom-ashyoni yetkazib berish uchun shaharlar o'rtasidagi transport yurishini
qayta tiklanishi.
4. Karantin
paytida xodimlarga kompensatsiya to'lashga yordam berilishi.
5. Asosiy
mahsulotlar, xom-ashyolar bilan qo'llab-quvvatlanish.
6.
Karantin tadbirlarini tugatish.
7. Binolarni
ijaraga olish, shuningdek transport vositalarini ijaraga berish narxini
kamaytirish / bekor qilish.
8. Kreditni
karantin tugaguniga qadar muzlatib qo'yish, garovsiz, ammo foizli kredit olish
imkonini berish, vaqtincha kredit ta'tilini berish.
9. Uy
tomorqalarida ishlab chiqarilgan qishloq xo'jaligi mahsulotlariga soliq
solmaslik uchun karantin davrida soliqni to'lashni to'xtatib turish.
10.
Subsidiyalarni olish.
11. Internet
muammolarini hal qilish, chekka hududlar uchun Internetni arzon qilish.
Shuningdek, o'z biznesingiz bo’yicha savollar bo’lsa, Yosh tadbirkorlar
markaziga qo'ng'iroq qiling:
📱
Farg’ona viloyati: +998999195993
📱
Andijon: +998979982321
📱
Namangan: +998912801819
📱
Toshkent sh.: +998998584398
📱
Sirdaryo: +998977737999
📱
Jizzax: +998985617111
📱
Samarqand: +998995955611
📱
Qashqadaryo: +998914601001
📱
Surxondaryo: +998975346446
📱
Navoiy: +998997502028
📱
Buxoro: +998914112442
📱
Xorazm: +998999655567
📱
Qoraqalpog’iston: +998999555626
📱 Toshkent viloyati: +998944420707
Izoh: Soʻrovlar
natijasida olingan maʼlumotlar UNICEFning fikrini aks ettirmaydi, reprezentativ
maʼlumotlar hisoblanmaydi va ushbu U-Report so’rovida qatnashgan 2642 tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanadigan respondentlarning fikrini
aks ettiradi.
