|
|
U-Report O'zbekistondagi bola huquqlari bo'yicha Ombudsman (OMBUDSMAN) va UNICEF bilan birgalikda yoshlar o'rtasida so'rov o'tkazdi.
So'rovning maqsadi: COVID-19 ning
migratsiyaga boq’liqligi bor bolalarga ta'sirini o'rganish.
Ma'lumotlar ishlatilishi: Hukumatga
bolalarga karantin choralarining mumkin
bo'lgan xavf va oqibatlarini kamaytirish bo'yicha takliflar ishlab chiqish.
So'rov geografiyasi: O'zbekistonning barcha hududlari
Respondentlar soni: 8000 dan ortiq U-Report
foydalanuvchilari.
|
SO’ROVNING ASOSIY HULOSALARI:
1.
66% respondentlarning oila a'zolari oxirgi 1,5 yil davomida chet elda ishlamagan. Shuningdek,
22%i oila a'zolarining bir qismi hozirgi paytda chet elda ishlashayotganini
qayd etgan. 2.
Chet elda yaqinlari bor respondentlarning
50%ida "otasi", 18%ida "aka/uka/opa/singlisi", deyarli
9% respondentlarning esa ota-onasi
ishlaydi. 3.
Respondentlarning fikriga ko'ra,
pandemiya davrida bolalarni tarbiyalashning eng keng tarqalgan 3 usuli
quyidagilardir: hotirjam tushuntirish – 36%, ko'chaga chiqishni taqiqlash – 15%
va yaxshi xulq uchun mukofotlash – 11%. 4.
Qarindoshlari chet elda ishlayotgan
respondentlar, pandemiya davrida tarbiyalash usuli sifatida "hotirjam tushuntirishni" (45%) chet
elda qarindoshlari ishlamaydiganlarga (34%)
nisbatan ko’proq tanladi. 5.
Respondentlarning fikricha va
javoblar tahliliga ko'ra, onalar migratsiyaga
aloqador bolalarni (23%) migratsiyada yaqinlari bo'lmagan bolalarning onalariga
nisbatan (15%) ko'proq jazoladilar. 6.
Tarbiyaning salbiy usullariga duch
kelganlarning 54 foiziga ko'ra, bu jazo choralari "pandemiya
paytidan" boshlangan, faqat 1/3 qismi "har doim" bo’lganligini
ko'rsatdi (31%). 7.
Respondentlarning fikriga ko'ra,
bolalar qiyin vaziyatlarda eng ko’p "ona
va otadan" (48%) va "onalar" (22%) dan yordam olishni
xohlashadi. 8. 35.9% respondentlar o'tgan yil davomida o'zlarining
kayfiyatini "tez-tez o’zgarib turdi" deb baholagan. Respondentlarining 20%
“a’lo” va 16% "yaxshi" variantlarini tanladi. 9. Shu
bilan birga, ularning kayfiyatini baholashda jinsiy nisbat farqlari mavjud:
kayfiyatning tez-tez o'zgarishi qizlarda ko'proq qayd etilgan (41%) – o’g’il
bolalarga nisbatan (31%). 10. Migratsiyaga aloqador respondentlar sog'lig'ini mehnat
migratsiyasida qarindoshlari bo'lmaganlarga qaraganda biroz yomonroq
baholaydilar. Masalan, "yomon" va "juda yomon"
variantlari migratsiyaga aloqasi yo’q respondentlarning 5% tanlangan bo’lsa;
qarindoshlari chet elda ishlaydigan respondentlarning 9% xuddi shunday
variantlarga ovoz bergan. |
Eng ko'p
respondentlar Toshkent shahriga (13%), Samarqand (11%) va Farg'ona
viloyatlariga (10%) to'g'ri keldi. Eng kam respondentlar Sirdaryo (3%) va
Navoiy viloyatidan (5%) ishtirok etdilar. Respondentlarning faqat 0.4% o'z
hududini ko'rsatmadi.
Respondentlar orasida jins nisbatida qizlar 39% ni tashkil etdi, o’g’il bolalar esa 61% ni tashkil etdi.
So'rovning maqsadli
guruhi 14 yoshdan 18 yoshgacha bo'lgan O'zbekiston yoshlari edi. Barcha
respondentlardan 1800 dan ortiq respondentlar ushbu toifaga kirgan, ularning
javoblari asosida ushbu so'rovnoma tahlili tuzilgan.
Respondentlarning 2/3
qismi oxirgi 1,5 yil mobaynida ularning oila a'zolaridan hech biri chet elda
ishlamagan deb javob berdi. Respondentlarning
9 foizi ularning oila a'zolari oxirgi 1,5 yil davomida chet elda ishlaganligini
ko’rsatdi. Shuningdek, 22% ularning
oila a'zolaridan kimdir hozirda chet
elda ishlayotganini ta'kidladi.
Respondentlarning 49%ida "otasi", 18%ida "aka/uka/opa/singlisi", deyarli 9%ida ota–onasi horijda
ishaydi, 6% respondentlarning onasi mehnat migratsiyasida. Hududlardagi respondentlarning
(Toshkent shahridan tashqari barcha hududlar) javoblari natijalari umumiy natijadan
sezilarli darajada farq qilmadi. Shunday qilib, hududlar uchun eng keng
tarqalgan javoblar "ota" (52%), "aka/uka/opa/singil" (19%)
va "ota-ona" (8%) edi.
Respondentlarning
javoblariga ko'ra, pandemiya davrida bolalarni tarbiyalashning eng ommabop 3 usuli quyidagilardir: hotirjam
tushuntirish - 36%, tashqariga chiqishni taqiqlash - 5% va yaxshi xulq -
atvorni rag'batlantirish – 11%.
Jinsiy farqlar nuqtai nazaridan, yoshlarning ba'zi javoblari bir - biridan unchalik farq qilmadi, masalan: qizlarning 39%i va o'g'il bolalarning 33%i "xotirjamlik bilan tushuntirishgan", "yaxshi xulq –atvorni rag’batlantirishgan” – qizlarning 9%i va o’g’il bolalarning 12%i, hamda “baland ovoz bilan baqirishgan” javobini qizlarning 4%i o'g'il bolalarning esa 3%i tanladi.