U-Report Yevropa Ittifoqining (YI) O’zbekistondagi Delegatsiyasi va UNICEFning
O'zbekistondagi vakolatxonasi bilan hamkorlikda mamlakatimizning istiqboldagi rivoji va Yevropa Ittifoqi bilan hamkorligi to'g'risida o'zbekistonlik yoshlarning qarashlarini bilish uchun so’rov o’tkazdi.
So’rov natijalari Yevropa Ittifoqi va O'zbekistonning 2021-2027 yillarga
mo'ljallangan Hamkorlik dasturida yoshlarning manfaatlari ham inobatga
olinishiga ishonch hosil qilish uchun zarur. Shuningdek, YI, UNICEF va yoshlar
o'rtasida kelajakdagi maslahatlashuvlar uchun asos yaratishiga yordam beradi.
So'rovnomada mamlakat bo'ylab 12510 respondent ishtirok etdi,
shundan 28%iga yaqini ayollardir. Bandlik toifasiga ko'ra, so'rovda qatnashgan
respondentlar quyidagi qatlamlardan: 40% OTM talabalari, 17% byudjet tashkiloti
xodimlari, 11% o'qimaydilar va ishlamaydilar (shundan 7% ish izlash jarayonida),
10% maktab va litsey / kollej talabalari, 6% tadbirkorlar va xizmat ko'rsatish
sohasi xodimlari.
Yevropa Ittifoqi (YI) – bu Yevropadagi 27 mamlakatning iqtisodiy va siyosiy uyushmasi. YI ning maqsadlaridan biri bular: YI fuqarolarining tinchligi va farovonligini ta’minlash, YI mamlakatlari o'rtasidagi iqtisodiy, ijtimoiy va hududiy ittifoqchilikni va birdamlikni kuchaytirish, hamda iqtisodiy va valyuta ittifoqini yaratish.
YEVROPA ITTIFOQINING HAMKORLIK MAQSADI HAQIDAGI SO’ROVNING ASOSIY NATIJALARI:
1. U-Reportyorlarning
63%i u yoki bu tarzda mamlakatda amalga oshirilayotgan islohotlar O'zbekiston
yoshlarining ustuvor yo'nalishlari va ehtiyojlarini ifodalaydi degan fikrga
qo'shilishadi. Ammo respondentlarning 30%i
bunga qo'shilmaydi.
2. U-Reportyorlar
yoshlar manfaatlarini faol qo'llab-quvvatlayotgan
va manfaatlarini namoyon etayotgan eng faol 5 tashkilotni nomlashdi: 1) Yoshlar ittifoqi (18%),
2) turli nodavlat tashkilotlar (9%) va uchinchi o'rinni U-Report, Yoshlar ishlari agentligi va turli ko'ngilli (volontyor)
guruhlari o’zaro bo’lib olishdi – har biri
8%dan to’plagan.
3. Shu
bilan birga, so'rovda qatnashgan respondentlarning 23%i biron bir tashkilotga /
guruhga, O'zbekiston yoshlarini qo'llab-quvvatlovchi va ularning manfaatlarini faol vakili sifatida ishonch
bildirmagan.
4. U-Reportyorlarning fikriga ko'ra, amalga oshirilayotgan
islohotlarda yoshlar manfaatlari yanada yaxshi ifodalanishi uchun quyidagilar 5ta yo’nalish zarur: yoshlar takliflari bo'yicha yagona veb-sayt
yaratish (23%), yoshlar qabulxonalarini yaratish (19%), yoshlar bilan doimiy
maslahatlashuvlar o'tkazish (17%), davlat idoralarida yoshlar bilan
uchrashuvlar soatlarini tashkil etish (13%), muntazam ravishda U-Report (10%) so'rovnomalarini
o'tkazish.
5. So'ralgan
yoshlar Yevropa
Ittifoqidan qanday yordam kutishayotganligini ko'rsatib berishdi: Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida o'qish uchun grantlar
(12%), mamlakatlar OTMlari o'rtasida
sheriklik aloqalarini o'rnatish (10%), yosh biznesmenlar uchun grantlar ajratish (8%).
7%dan quyidagi
variantlar to'pladi: hukumat
va yoshlar o'rtasida muloqotni o’rnatishga ko’maklashish,
kasblar va ijtimoiy ko'nikmalar bo'yicha tayyorgarlikni rivojlantirish,
ijtimoiy muassasalar (maktablar,
kasalxonalar va boshqa) infratuzilmasini
rivojlantirishga yordam berish.
6. U-Reportyorlar
yoshlar uchun munosib ish o'rinlari yaratish mumkin
bo'lgan eng yaxshi 5 ta sohani nomladi:
IT va raqamlashtirish (23%), qishloq xo'jaligi va oziq-ovqat sanoati (16%),
ta'lim (14%), turizm (13%) va qayta tiklanadigan energiya manbalari (8%).
7. U-Reportyorlarning
fikriga ko'ra, hozirgi kunda O'zbekistonda eng dolzarb vazifalar: ish
o'rinlarini yaratish (18%), korrupsiyaga qarshi kurash (18%) va sifatli ta'lim (14%).
8. Respondentlar Yevropa Ittifoqi deganda ko’z oldiga:
inson huquqlarini (15%), ta'lim va demokratiyani – har biri 11%dan, qonun
ustuvorligi, tinchlik va barqarorlikni (10% dan) keltiradi.
9. So'rov ishtirokchilari O'zbekistonni Yevropa Ittifoqi
qo'llab-quvvatlashi foydali bo'lishi mumkin bo'lgan 5 yo'nalishni aniqladilar:
ta'lim (14%), uchta yo'nalish – iqtisodiy rivojlanish va savdo o'sishi, ish
o'rinlarini yaratish, shuningdek boshqaruv, qonun ustuvorligi va korrupsiyaga
qarshi kurash har biri 12%dan, shuningdek, yoshlarni qo'llab-quvvatlash (8%).
So'rovda qatnashgan respondentlarning 40%i OTM
talabalari, 17% byudjet tashkilotlari xodimlari, 11% ishlamaydi yoki o'qimaydi va shulardan 7%i
ish qidirmoqda.
"Boshqa" javob
variantini ko'rsatgan 5% respondentlar quyidagilarni yozdilar:
•
Qurilish kompaniyasi muhandisi, qurilish
ishchisi
•
Dasturchi, AKT ishchisi
•
Magistr, doktorant, ilmiy va akademik soha
vakili (o'qituvchi, tarbiyachi)
•
Sog'liqni saqlash
mutaxassisi (shifokor, hamshira va boshqalar)
•
Onalik ta'tilida
•
Energiya sohasi
ishchisi
•
Buxgalter,
moliyachi, iqtisodchi, buxgalter, bank xodimi
•
Xususiy sektor xodimi
•
Mavsumiy ishchi
•
Harbiy soha vakili
•
Vaqtincha chet
elda bo'lgan mehnat muhojiri
•
Qishloq xo'jaligi
ishchisi (dehqon, fermer)
•
Ishlab chiqarish
sohasi xodimi (engil yoki og'ir ishlab chiqarish)
• Advokat, sudya, advokat, notarius (yuridik xodim).
U-Reportyorlarning 63%i u yoki bu ma'noda mamlakatda amalga oshirilayotgan islohotlar O'zbekiston yoshlarining ustuvor yo'nalishlari va ehtiyojlarini ifodalaydi degan fikrga qo'shilishadi: ularning 16%i bunga to'liq ishonadi va 47% qisman rozi.
So'rovda qatnashgan 30%
respondentlar u yoki bu tarzda amalga oshirilayotgan islohotlar yoshlarning
ustuvor yo'nalishlari va ehtiyojlarini qondirmaydi, deb hisoblashadi.
Gender xususiyatlarga ko'ra, erkaklar o'rtasida (20%), ayollarga nisbatan (10%), ikki baravar ko'proq keskin salbiy javob berilgan. Shu bilan birga, ayollarning 69%i, erkaklarning 61% bilan taqqoslaganda, ko'proq amalga oshirilayotgan islohotlar u yoki bu tarzda yoshlarning ustuvor yo'nalishlari va ehtiyojlarini aks ettiradi degan fikrga qo'shiladi.
Bandlik toifalari nuqtai nazaridan ko'rinib turibdiki, maktab o'quvchilari orasida eng katta ma'qullash seziladi – 31%i islohotlar ularning manfaatlarini aks ettirayotganiga to’liq ishonch bildirgan. Ish izlash jarayonida bo'lganlar va tadbirkorlar orasida ushbu bayonot bilan qat'iyan rozi bo'lmaganlarning eng katta nisbati – ushbu toifadagi respondentlarning deyarli 1/4 qismi.
Hududlar kesimida Sirdaryo, Samarqand va Suxrandaryo viloyatlari, shuningdek, Qoraqalpog'iston Respublikasida ushbu bayonotga to'liq qo'shilgan respondentlarning eng katta nisbati 20%dan oshganini ko'rish mumkin. Poytaxtda esa respondentlarning atigi 9%i bunga to'liq rozi. Qattiyan yo’q deganlarning aksariyati Farg'ona vodiysidan – Andijon va Namangan viloyatlarida so'ralganlarning 20%iga yaqini.
So'rovda qatnashgan respondentlarning 23%i shuni ko'rsatdiki, biron bir tashkilot / guruh
O'zbekistondagi yoshlarning manfaatlarini faol qo'llab-quvvatlamaydi yoki
himoya qilmaydi.
Shu bilan birga, U-Reportyorlarning 18%i ularni Yoshlar ittifoqi manfaatlari faol qo'llab-quvvatlanadi va himoya qiladi, deb hisoblashadi. Ikkinchi o'rinda nodavlat notijorat tashkilotlari (9%). Uchinchi o'rinni U-Report, Yoshlar ishlari agentligi va turli xil ko'ngillilar (volontyorlar) guruhlari o’zaro bo'lishmoqda – har biri 8%dan to’plagan.