Yoshlar U-Reportga murojaat qilib, ularning
tengqurlari Navro’z haqida nima o’ylashlari, bayram an’ana va udumlariga munosabatlari
qanday, Navro’zni qanday nishonlashashini bilishni istadilar. U-Report jamoasi
Sizni Navro’z bayrami bilan chin dildan tabriklaydi! Sizlarga yorqin quyoshli
Yangi Yil tilaymizi! Baxt va saodat hamrohingiz bo’lsin!
So’rovda
O’zbekiston bo’ylab 1700 yaqin respondentlar qatnashdi.
So’rovning asosiy tahliliy natijalari:
1.
28% yoshlar Navro’z bu islomiy bayram deb hisoblashar ekan.
2. 67% so’rov ishtirokchilari Navro’zni oilasi yoki qarindoshlari bilan nishonlashini aytib o’tishdi.
3.
73% respondentlar Navro’z arafasida o’ziga yaqin insonlari (qo’shnilar, qarindoshlar, hamkasblar va boshqalar) bilan sumalak tayyorlashini aytib o'tdi.
4. Ayollar (73%) Navro’zga oid irimlarga erkaklarga nisbatan (61%) ko’proq ishonadi yoki qisman ishonishadi; shu bilan birga, aynan erkaklar (72%), ayollarga nisbatan (65%)
Navro’zga oid an’ana va udumlarni mamnuniyat bilan bajarishlarini aytib o’tishdi.
5. Tahlil shuni ko’rsatmoqdaki, respondentlarning yoshi qancha kichik bo’lsa (ayniqsa 14-19 yoshlilar orasida yorqin namoyon bo’lmoqda), shuncha Navro'zni nishonlamaydiganlar (masalan, shu yoshdagilarning o’rtacha 32% Navro’zni nishonlamasligini aytgan bo’lsa, 20 va undan ortiq yoshdagilar o’rasida bu javob atigi 6%ni tashkil qildi), sumalak tayyorlamaydiganlar (14-19 yohlilar o'rtasida 44% bo'lsa, 20 va undan yuqori yoshdagilarning faqat 19% ni tashkil qildi), Navro’zning udum va an'analarini uncha hushlamaydiganlar soni ortib bordi.
____________________________________________________________________________________
Biz
U-Reportyorlardan Navro’zni kim bilan nishonlashiga
qiziqdik. 67% so’rov ishtirokchilari Navro’zni
oilasi yoki qarindoshlari bilan nishonlashini aytib o’tishdi. Navro’z,
haqiqatdan ham, oilaviy bayram ekanligi ko’rinayapti! Qolgan respondentlar
boshqa variantlarni tanlashdi va biz quyidagi natijalarni qo’lga kiritdik:
1.
Do’stlar/hamkasblar bilan – 13%
2.
Nishonlamayman – 12%
3.
Mahalla/qo’shnilar bilan – 5%
4.
Bir o’zim – 3%
Qizig’I
shuki, respondentlarning yoshi qancha kichik bo’lsa – shunchalik Navro’zni
nishonlamaydiganlar soni ortib bordi:
-
14-19 yoshdagi ishtirokchilarning o’rtacha 32% Navro’zni
nishonlamasligini aytgan bo’lsa,
-
20 va undan ortiq yoshdagilar o’rasida bu javob atigi 6%ni
tashkil qildi.
_______________________________________________________________________________
28%
yoshlar Navro’z - bu islomiy bayram deb hisoblasharini aytib o'tishdi. 17% ishtirokchilar Navro’z diniymi
yoki dunyoviy bayrammi bir qarorga kelishmadi.
Shuni ta’kidlab
o’tish kerakki, aslida Navro’z – milliy urf bo’lib, islomga aloqasi yo’q. Navro’z
majusiy asosga ega dunyoviy bayramdir. _________________________________________________________________________________
Navro’z
xalq sayillarida qatnashasizmi degan savolga respondentlarimiz quyidagi
javoblarni berdi:
1.
Jonim bilan! – 56%
2.
Xohlardim, lekin vaqt yo’q – 24%
3.
Qatnashmayman –
20%.
__________________________________________________________________________________
Sumalak – bayramona dasturxonning ko’rki va shohona taomidir. So’rov natijalariga ko’ra, 73% respondentlar Navro’z arafasida o’ziga yaqin insonlari (qo’shnilar, qarindoshlar, hamkasblar va boshqalar) bilan sumalak tayyorlashini aytib o'tdi.
Shu bilan birga, sumalak tayyorlamaydiganlar soni 14-19 yohlilar
o'rtasida ko’pchilikni tashkil qildi – 44%; bu ko’rsatkich 20 va undan yuqori yoshdagilarning faqat
19% ni tashkil qildi.
________________________________________________________________________________
70% respondentlar Navro’z arafasida oilasida katta ishtiyoq bilan an’analarga va urf-odatlarga (uylarni
tozalash, qarindoshlarni ziyorat qilish, maxsus ovqatlar tayyorlash va
boshqalar) rioya qilishlarini aytsa, 21%i ba’zan rioya qilishini va 10% esa bu o’tmish sarqiti deb hisoblashini aytishdi.
Qizig’i, aynan erkaklar (72%) Navro’zga oid an’analarga
va urf-odatlarga rioya qilish istagi yuqori ekanligini bildirishdi, ayollar orasida esa bu ko’rsatkich 65%
ni tashkil qildi.
_________________________________________________________________________________
Navro’ga oid irimlarga 35% respondentlar
qisman ishonishsa, 30% ishonishini va yana 30% ishonmasligini aytib o’tishdi. Ammo
ginalarni unutib, kechirimli bo’lishga 50% ortiq ishtirokchilar amal qilishini
aytishdi.
Erkaklarga
(61%) nisbatan ayollar ko’proq (73%) Navro’zga oid irimlarga to'liq yoki qisman
ishonoshini bildirdilar.
Navro’z
bayrami qariyb 3000 yil oldin paydo bo’lgan. Keyinchalik, Navro’z qishloq
xo’jaligi marosimidan zardushtiylar bayramiga aylanib, davlat bayrami maqomiga
yetgan va Quyosh siymosi ulug’langan. “Shohnoma” asarida bayramning ilk
nishonlanishi Shox Jamshid hukmronligiga to’g’ri kelishi aytilgan (shuning
uchun tez uchrab turadigan bayram nomi – “Jamshidi Navro’z”). Tun va kun
bir-biriga teng bo’lgan 21 mart kuni yangi quyosh davri, yangi astronomik yil
boshlanadi. Shuning uchun turkiy va eron xalqlari uchun Navro’z – Yangi Yil
hisoblanadi. Bugungi kunda “Navro’z” O’zbekistonda
sevimli bayram sifatida nishonlanadi!
Bizlar
sizlarni yana bir bor go’zal Navro’z bilan qutlaymiz!
Izoh: So’rov natijasida olingan
ma’lumotlar UNICEF ning ushbu mavzuga munosabatini aks etmaydi, reprezentativ
ma’lumot emas va so’rovda qatnashgan 1700 ga yaqin respondentlarning fikridir.