Mulohazalar Hikoyalar Haqida Mashg'ullik Reports Hozir qo'shiling
U-Reportga qo'shiling, Sizning fikringiz muhimdir.
STORY
COVID-19 ga qarshi vaksina haqidagi afsona va haqiqatlar ( COVID-19 haqida bilimingizni tekshiring!)

COVID-19 ga qarshi vaksina haqidagi afsona va haqiqatlar

 ( COVID-19 haqida bilimingizni tekshiring!)

 

 

U-Report UNICEF va Sanepidemxizmat bilan birgalikda yoshlar o'rtasida so'rov o'tkazdi.

 

So’rov maqsadi: yoshlarning COVID-19 ga qarshi emlash masalalari bo'yicha bilimlarini oshirish, Internetda mavjud afsona va shubhalarni oldini olish.

 

So'rov kviz (o’yin) shaklida o’tkazildi – har bir savoldan keyin to’g’ri javob berildi.

 

So'rov geografiyasi: O'zbekiston Respublikasining barcha hududlari.

 

Respondentlar soni: 10 000 ga yaqin U-Report foydalanuvchilari.

 

 

 

 

SO'ROVNING ASOSIY XULOSALARI:

1.      Respondentlarning 42%i COVID-19 pandemiyasi tugagan deb hisoblashadi.

 

2.      Respondentlarning 37%i COVID-19 ga qarshi kurashda niqoblar endi kerak emas deb hisoblashadi.

 

3.      15% ishtirokchilar yoshlar COVID-19 ga qarshi emlanishi shart emas, 14% esa yoshlarda COVID-19 har doim yengil bo'lishiga ishonishadi.

 

4.      Respondentlarning aksariyati (92%) emlashdan oldin tibbiy ko'rikdan o'tish kerakligini bilishadi.

 

5.      Respondentlarning 13%i spirtli ichimliklar emlash jarayoniga ta'sir qilmaydi, deb noto'g'ri o'ylashadi: 5%i spirtli ichimliklarni emlashdan oldin iste'mol qilish mumkin yoki emlashdan oldin ichkilikning ahamiyati yo’q (8%) deb javob berishgan.

 

6.      Respondentlarning 21%i COVID-19 ga qarshi emlanish bepushtlikka olib kelishi mumkin deb xato hisoblashadi, yana 18%i javob berishda qiynalgan. Ushbu vaksina bepushtlikni keltiradi deb hisoblaydiganlarning eng yuqori ko'rsatkichi (har biri 24%) Buxoro, Qashqadaryo va Samarqand viloyatlarida.

 

7.      Javob berganlarning 22%i atigi 3 milliondan ortiq o'zbekistonliklar to'liq emlangan, yana 19%i esa emlanganlarning soni 30 millionga yaqin deb xato  hisoblashadi.

 

8.      Barcha javoblarni tahlil qilib, qizlar yigitlarga qaraganda savollarga ko'proq to'g'ri javob berishgan degan xulosaga kelishimiz mumkin.

 

9.      Farg'ona, Jizzax va Sirdaryo viloyatlarida respondentlar o'rtacha hisobda boshqa viloyatlarga qaraganda berilgan savollarga biroz ko’proq xato javob berishgan.

 






























UNICEF tomonidan Sanitariya-epidemiologik farovonlik va jamoat salomatligi xizmati (SES) bilan birgalikda o'tkazilgan so'rovga 10 101 ta U-Reportyorlar javob berdi. So'rovning maqsadi yoshlarning bilimlarini oshirish va yoshlarda COVID-19 ga qarshi emlash haqidagi afsonalar va shubhalarni oldini olish bo'lganligi sababli, 35 yoshgacha bo'lgan respondentlar tanlandi. Shunday qilib, ushbu so'rovda respondentlar soni 7 403 tani tashkil etdi.

Hududlar kesimida respondentlarning eng ko'p soni Toshkent shahrida (14%), eng kami Sirdaryo viloyatida (3%) istiqomat qiladi.

 

So'rovda respondentlarning 61%i yigitlar va 39%i qizlar ishtirok etdi.

 

 Respondentlarning 42%i COVD-19 sabab bo'lgan pandemiya allaqachon tugagan deb noto'g'ri o'ylashgan, 9%i esa bu savolga javob berishga qiynalgan.

Javob: Yo’q. Dunyo bo'ylab har kuni COVID-19 ning yangi holatlari ro'yxatga olinmoqda, chunki virusning yangi shtammlari (turlari) paydo bo'lmoqda.

 

Gender bo'yicha yigitlar qizlarga qaraganda ko'proq noto'g'ri javob bergan (yigitlar javobi 45%, qizlar 38%).

 

Hududlar bo'yicha, Farg'ona viloyati (46%), Jizzax va Sirdaryo viloyatlari (har biri 45%) respondentlari COVID-19 pandemiyasi allaqachon tugagan deb xato fikrlashgan. Boshqa viloyatlar bilan taqqoslaganda, Navoiy viloyatidan ko'proq respondentlar (55%) COVID-19 pandemiyasi hali tugamaganligini ko'rsatib, to'g'ri javobni tanlaganlar.

Hudud

Ha

Javob berishga qiyanalyapman

Yoq

Andijon viloyati

44%

10%

46%

Buxoror viloyati

43%

9%

48%

Toshkent shahri

44%

10%

46%

Jizzax viloyati

45%

8%

47%

Qashqadaryo viloyati

40%

9%

51%

Navoiy viloyati

39%

7%

55%

Namangan viloyati

42%

9%

49%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

40%

11%

50%

Samarkand viloyati

41%

11%

48%

Surxondaryo viloyati

42%

11%

47%

Sirdaryo viloyati

45%

7%

48%

Toshkent viloyati

37%

10%

53%

Farq’ona viloyati

46%

9%

45%

Xorazm viloyati

41%

7%

52%

 

Respondentlarning 3/1 qismidan ko'prog’i (37%) COVID-19 ga qarshi kurashda niqoblar endi kerak emas deb noto'g'ri o'ylashgan. To'g'ri javob respondentlarning 60%i tomonidan berilgan.

Javob: Zarur. Yuz niqoblari koronavirus tarqalishining oldini olish uchun samarali profilaktik chora. Yuz niqobini taqish, ijtimoiy masofa saqlash va qo'llarni tez-tez yuvish – kasallikning yuqish xavfini kamaytiradi.

 

Gender bo'yicha, koproq yigitlar (40%) qizlarning 32 %iga nisbatan, COVID-19 ga qarshi kurashda niqoblar endi kerak emas deb hisoblashadi.


Hududlar kesimida respondentlarning javoblari natijalari shuni ko'rsatdiki, COVID-19 ga qarshi kurashda niqoblarni keraksiz deb hisoblaydigan respondentlarning aksariyati (41%) Farg'ona viloyatida, keyin Toshkent va Andijon viloyatlari (har biri 39%) keladi.

Hudud

Javob berishga qiyanalyapman

Kerak emas

Kerak

Andijon viloyati

1%

39%

60%

Buxoror viloyati

1%

38%

62%

Toshkent shahri

4%

38%

58%

Jizzax viloyati

3%

35%

62%

Qashqadaryo viloyati

4%

37%

59%

Navoiy viloyati

3%

35%

61%

Namangan viloyati

5%

38%

57%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

4%

31%

65%

Samarkand viloyati

4%

34%

61%

Surxondaryo viloyati

4%

33%

63%

Sirdaryo viloyati

3%

38%

59%

Toshkent viloyati

3%

39%

57%

Farq’ona viloyati

3%

41%

56%

Xorazm viloyati

4%

36%

60%

 

Respondentlarning 14%i yoshlarda COVID-19 har doim yengil bo'ladi, deb xato o’ylashadi. Respondentlarning 84%i bu har doim ham shunday emasligiga amin.

Javob: Yo’q, doim ham emas. COVID-19 vaksinasini olmagan yoshlarda COVID-19 bilan kasallanish og'ir kechishi mumkin. COVID-19 ga qarshi vaksinalar – koronavirus infeksiyasi tufayli kasallikning og'ir kechishi va o'limdan yagona himoya bo'lib qolmoqda.

 

Genderga ko'ra, yigitlarning 17%i va qizlarning 10%i yoshlarda COVID-19 har doim yengil shaklda o’tadi deb hisoblashadi.

Noto'g'ri javob bergan respondentlarning eng ko'p soni Jizzax viloyatida – respondentlarning 17%i yoshlarda COVID-19 har doim yengil o’tadi, deb hisoblashadi, keyin Surxondaryo va Namangan viloyatlari (har biri 16%) keladi.

Savolga to'g'ri javob bergan respondentlarning aksariyati Sirdaryo va Toshkent viloyatlaridan (89%, 88%).

Hudud

Ha, har doim

Javob berishga qiynalyapman

Yo'q, har doim ham emas

Andijon viloyati

15%

1%

84%

Buxoror viloyati

14%

2%

84%

Toshkent shahri

13%

2%

85%

Jizzax viloyati

17%

2%

81%

Qashqadaryo viloyati

14%

3%

83%

Navoiy viloyati

11%

2%

86%

Namangan viloyati

16%

2%

82%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

15%

4%

81%

Samarkand viloyati

14%

3%

83%

Surxondaryo viloyati

16%

4%

80%

Sirdaryo viloyati

10%

1%

89%

Toshkent viloyati

11%

2%

88%

Farq’ona viloyati

14%

2%

84%

Xorazm viloyati

13%

2%

84%

 

Respondentlarning 15%i, agar yangi holatlar ko'p bo'lmasa, yoshlar COVID-19 ga qarshi emlanishlari kerak emas, deb hisoblashgan.

Javob: Kerak. Virus odamlar orasida qancha ko'p aylansa, shuncha ko'p o'zgarishi mumkin: har bir yangi turi avvalgisiga qaraganda yuqumliroq. Shuning uchun emlanish muhim, ayniqsa, immuniteti zaiflashgan va surunkali kasalliklari bor odamlarga.

 

Qizlarning faqat 12%i yoshlar COVID-19 ga qarshi emlanishi kerak emas, deb xato ishonishadi, huddi shunday fikrlaydigan yigit respondentlarning soni ko'proq – 17%.


Toshkent shahrida respondentlarning qariyb to'rtdan bir qismi (24%), agar yangi kasallanish xolatlari ko'p bo'lmasa, yoshlar COVID-19 vaksinasini olishlari shart emas, deb hisoblashadi. Keyingi o'rinda Samarqand viloyati (17%).

Hudud

Javob berishga qiynalyapman

Kerak emas

Kerak

Andijon viloyati

2%

15%

83%

Buxoror viloyati

2%

16%

83%

Toshkent shahri

6%

24%

70%

Jizzax viloyati

3%

13%

84%

Qashqadaryo viloyati

3%

16%

81%

Navoiy viloyati

0%

11%

89%

Namangan viloyati

2%

15%

83%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

2%

9%

90%

Samarkand viloyati

4%

17%

79%

Surxondaryo viloyati

3%

12%

85%

Sirdaryo viloyati

1%

14%

86%

Toshkent viloyati

4%

15%

81%

Farq’ona viloyati

1%

14%

85%

Xorazm viloyati

4%

14%

82%

 

Respondentlarning 16%i yoshlarda COVID-19 ga qarshi emlanishdan keyin nojo'ya ta'sirlar mavjud emas deb hisoblashadi. Respondentlarning 79%i emlanishdan kelib chiqadigan nojo'ya ta'sirlar paydo bo'lishi mumkinligiga ishonishadi.

Javob: Har qanday vaksinadan keyin bo'ladigani kabi, yengil alomatlarni kuzatish mumkin:

ü  inyeksiya joyida og'riq, qizarish, qichishish;

ü  tana harorati ko’tarilishi;

ü  qo'rquv, hayajon, bosh aylanishi.

 

Bu tanangiz virusga qarshi immunitetni shakillantirayotganidan dalolatdir!

Emlashdan keyin paydo bo'ladigan alomatlar haqida doktoringizga darhol xabar bering.

 

 

Gender bo’yicha javoblar deyarli bir xil taqsimlangan.

Qoraqalpog'iston Respublikasida respondentlarning qariyb to'rtdan bir qismi (23%) yoshlarda COVID-19 ga qarshi emlanishdan keyin nojo'ya ta'sir bo’lmaydi deb hisoblashadi. Undan keyin Jizzax va Farg'ona viloyatlari (har biri 19%) keladi.

Hudud

Ha

Javob berishga qiynalyapman

Yoq

Andijon viloyati

79%

4%

18%

Buxoror viloyati

77%

7%

16%

Toshkent shahri

84%

5%

11%

Jizzax viloyati

78%

3%

19%

Qashqadaryo viloyati

76%

6%

18%

Navoiy viloyati

79%

4%

17%

Namangan viloyati

80%

4%

16%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

72%

5%

23%

Samarkand viloyati

79%

4%

17%

Surxondaryo viloyati

75%

8%

18%

Sirdaryo viloyati

82%

2%

17%

Toshkent viloyati

83%

4%

13%

Farq’ona viloyati

78%

2%

19%

Xorazm viloyati

82%

6%

13%

 

Respondentlarning 92%i emlanishdan oldin tibbiy ko'rikdan o'tish kerak deb to'g'ri javob berishdi. Respondentlarning faqat 7%i xato javob bergan.

Javob: Ha. Emlashdan oldin terapevt shifokor tomonidan lozim tibbiy ko'rik o'tkaziladi: qon bosimi, tana harorati o'lchanadi va umumiy hol-ahvol haqida suhbat o'tkaziladi.

Emlash to'g'risida qaror tibbiy ko'rikdan so'ng qabul qilinadi.

 

Gender bo'yicha, emlanishdan oldin majburiy tibbiy ko'rikdan o'tish to'g'risida  berilgan savolga yigitlar orasida noto'g'ri javob deyarli ikki baravar koproq qizlarga qaraganda (qizlar 5%  va yigitlar 9%).

Hududar bo'yicha, emlanishdan oldin tibbiy ko'rikdan o'tish shart emas deb Sirdaryo va Farg'ona viloyatlarida hisoblaydiganlar soni eng ko'p (har biri 11% dan).

Hudud

Ha

Javob berishga qiynalyapman

Yoq

Andijon viloyati

91%

1%

8%

Buxoror viloyati

92%

1%

7%

Toshkent shahri

90%

1%

8%

Jizzax viloyati

90%

2%

8%

Qashqadaryo viloyati

93%

0%

7%

Navoiy viloyati

93%

1%

6%

Namangan viloyati

92%

1%

7%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

94%

1%

5%

Samarkand viloyati

92%

0%

8%

Surxondaryo viloyati

91%

3%

6%

Sirdaryo viloyati

89%

0%

11%

Toshkent viloyati

94%

0%

5%

Farq’ona viloyati

89%

0%

11%

Xorazm viloyati

93%

1%

6%

 

Respondentlarning 85%i COVID-19 ga qarshi emlanishdan oldin spirtli ichimliklarni iste'mol qilmaslik kerakligi haqida to'g'ri javob berishdi.

Respondentlarning 5%i COVID-19 ga qarshi emlanishdan oldin spirtli ichimliklarni iste'mol qilish mumkin deb hisoblashadi va so'ralganlarning 8%i emlanishda spirtli ichimliklarni iste'mol qilish hech qanday ahamiyatga ega emas deb hisoblashadi.

Javob: Yo’q. Emlashdan bir necha kun oldin va 3-5 kun keyin spirtli ichimliklardan voz kechish tavsiya etiladi. Spirtli ichimliklar immunitet tizimini sustlashtiradi hamda intoksikatsiya va allergik reaksiyalar tufayli boshqa nojo'ya ta'sirlarni keltirib chiqarishi mumkin.

 

 Gender nuqtai nazaridan faqat har ikki yo'nalishda ham ozgina og'ish bilan nisbiy tenglik kuzatiladi. Shunday qilib, qizlarning 4%i va yigitlarning 7%i emlashdan oldin spirtli ichimliklarni iste'mol qilish mumkin deb hisoblashadi, qizlarning 8%i va yigitlarning 7 %i emlanishdan oldin spirtli ichimliklarni iste'mol qilish muhim emasligiga ishonishadi.

Emlash oldidan spirtli ichimliklarni iste'mol qilishga ruxsat berilgan deb hisoblagan respondentlarning eng ko'p soni Jizzax viloyatidan – 7%. Bir vaqtning o'zida bir nechta hududlarda, ya'ni Andijon, Buxoro va Sirdaryo viloyatlarida respondentlarning o'ndan bir qismi uchun emlanishdan oldin spirtli ichimliklarni iste'mol qilish-qilmaslik ahamiyatsiz.

Hudud

Ha

Javob berishga qiynalyapman

Muhim emas

Yoq

Andijon viloyati

6%

3%

10%

81%

Buxoror viloyati

6%

3%

10%

82%

Toshkent shahri

5%

2%

8%

84%

Jizzax viloyati

7%

2%

7%

83%

Qashqadaryo viloyati

4%

3%

5%

88%

Navoiy viloyati

4%

3%

5%

89%

Namangan viloyati

5%

2%

9%

83%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

6%

1%

8%

85%

Samarkand viloyati

5%

2%

8%

85%

Surxondaryo viloyati

5%

3%

6%

87%

Sirdaryo viloyati

6%

3%

10%

81%

Toshkent viloyati

3%

1%

6%

90%

Farq’ona viloyati

6%

3%

8%

83%

Xorazm viloyati

5%

2%

7%

86%

 

So'rov natijalariga ko'ra, respondentlarning 21%i COVID-19 vaksinalari bepushtlikni keltirib chiqaradi deb o’ylashar ekan, 18 %i esa javob berishga qiynaldi.

Gender nuqtai nazaridan sezilarli farqlar mavjud emas.

Javob: Yo’q. COVID-19 ga qarshi mavjud vaksinalar bepushtlikni keltirib chiqarmaydi.

Bu mish-mish va afsonalar haqiqatga umuman to'g'ri kelmaydi.

 

Bir vaqtning o'zida uchta viloyatda respondentlarning qariyb to'rtdan bir qismi (24%) vaksinalar bepushtlikni olib keladi deb hisoblashadi (Buxoro viloyati, Qashqadaryo viloyati, Samarkand viloyati) va Toshkent shahrida javob berishga qiynalgan respondentlarning eng ko'p soni (22%).

Hudud

Ha

Javob berishga qiynalyapman

Yoq

Andijon viloyati

17%

19%

64%

Buxoror viloyati

24%

17%

59%

Toshkent shahri

20%

22%

59%

Jizzax viloyati

21%

18%

61%

Qashqadaryo viloyati

24%

19%

57%

Navoiy viloyati

22%

18%

60%

Namangan viloyati

20%

15%

65%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

20%

16%

64%

Samarkand viloyati

24%

19%

57%

Surxondaryo viloyati

18%

19%

63%

Sirdaryo viloyati

15%

16%

69%

Toshkent viloyati

18%

19%

63%

Farq’ona viloyati

21%

16%

63%

Xorazm viloyati

23%

18%

60%

 

Respondentlarning faqat 59%i 17 millionga yaqin o'zbekistonlik COVID-19 ga qarshi to'liq emlanganligini to'g'ri ta'kidlagan. Shuningdek, respondentlarning 22%i bunday odamlarning atigi 3 milliondan ortiqligiga, 19%i esa ularning soni 30 milliondan oshganiga ishonishadi.

Javob: 16,9 million kishi (2022 yil sentyabr holatiga).

Demak, tobora ko'proq insonlar vaksinani tanlashmoqda va unga ishonishmoqda. Mamlakatimizning barcha aholisini himoya qilish va yangi shtammlar mutatsiyaga uchramasligini ta'minlash uchun – barchaning emlanishi zarur.

 

Gender bo'yicha javoblarda ozgina farqlar mavjud, masalan, qizlarning 21%i va yigitlarning 18%i O'zbekistonda 30 millionga yaqin odam COVID-19 ga qarshi to'liq emlangan deb hisoblashadi. Shuningdek, qizlarning 20%i va yigitlarning 23%i faqat 3 milliondan ortiq o'zbekistonlik to'liq emlanganligiga ishonishadi.

Hududiy kesimda Toshkent shahrida respondentlarning 37%i O'zbekistonda 3 milliondan ortiq odam to'liq emlangan deb hisoblaydi. Jizzax va Farg'ona viloyatlarida, shuningdek, Qoraqalpog'iston Respublikasida javob berganlarning 22%i O'zbekistonda 30 millionga yaqin odam COVID-19 ga qarshi to'liq emlangan degan fikr bildirgan. To'g'ri javob bergan respondentlarning eng katta ulushi Navoiy viloyatiga to'g'ri keldi (66%.)

Hudud

16 milliondan ortiq

3 milliondan ortiq

30 millionga yaqin

Andijon viloyati

59%

23%

21%

Buxoror viloyati

60%

22%

18%

Toshkent shahri

51%

37%

12%

Jizzax viloyati

61%

17%

22%

Qashqadaryo viloyati

59%

23%

18%

Navoiy viloyati

66%

13%

22%

Namangan viloyati

64%

17%

18%

Qoraqalpog’iston Respublikasi

56%

22%

22%

Samarkand viloyati

60%

20%

20%

Surxondaryo viloyati

63%

20%

17%

Sirdaryo viloyati

63%

17%

21%

Toshkent viloyati

60%

23%

16%

Farq’ona viloyati

62%

16%

22%

Xorazm viloyati

57%

22%

21%

 

Izoh: Keltirilgan ma’lumotlar YUNISEFning fikrini aks ettirmaydi, reprezentativ ma'lumot xisoblanmaydi. So’rov natijalari U-Reportning shu so'rovida ishtirok etgan respondentlarning fikrlarini tahlilidir.

Ijobiy ijtimoiy o'zgarishlarga erishishda yoshlarning fikrlarini qanday qo'llayotganimizni raqamlarda ko'ring.
MASHG'ULLIK BAYONI
UNICEF logo